Veilig reizen
De trein rijdt weer als vanouds, hoe coronaproof is dat?
Vanaf maandag rijden de treinen weer met bijna volledige bezetting. Is dat voldoende om treinreizen coronaproof te maken?
Goed nieuws voor alle treinfanaten en forenzen die de afgelopen tijd in een nét iets te volle trein stonden: vanaf maandag rijdt de NS weer met de oude dienstregeling, zoals die was vóór corona. Enkele treinen worden langer, en er komen vooral weer extra treinen bij: zo rijdt de trein tussen Amsterdam en Eindhoven vanaf maandag weer iedere tien minuten. Alleen de extra treinen in de spits en het nachtnet rijden nog niet volledig.
De NS zijn al sinds mei bezig met opschalen van het aantal rijdende treinen, “een logistieke puzzel”, volgens woordvoerder Arno Leblanc.
Die extra treinen zijn nodig, want steeds meer mensen pakken weer het ov, meldde NS eind vorige maand. Gemiddeld is de trein nu voor 40 procent bezet, in het weekend is dat 61 procent. “Maar er zijn ook uitschieters naar boven”, vertelt Leblanc. Daarom rijden de NS straks weer bijna als voor de pandemie. Maar is het reizen vanaf dan ook coronaproof?
Ten eerste: het coronaprotocol stelt dat de treinen met volledige bezetting coronaproof kunnen rijden, zolang iedereen een zitplaats heeft. Branchevereniging OV-NL maakte dat protocol vorig jaar, in samenwerking met het kabinet. “Maar ik vind dat advies onverstandig”, zegt epidemioloog Frits Rosendaal van het Leiden UMC. “Als iedereen naast elkaar zit, handhaaf je de anderhalve meter niet. Zeker als er wordt gepraat, kunnen reizigers virusdeeltjes inademen.” Een mondkapje helpt, maar is geen wondermiddel, denkt ook collega-epidemioloog Esther Metting van de Rijksuniversiteit Groningen. “Alleen met thuisblijven vermijd je alle risico’s.”
Afstand bewaren
Om dan tóch afstand te bewaren, is het uitbreiden van de dienstregeling een goed idee, vindt epidemioloog Hans Heesterbeek van de Universiteit Utrecht. “Nu is het nog sociaal geaccepteerd om je tas naast je neer te leggen op een stoel. Om die ruimte te behouden, is het goed dat er langere treinen komen.”
Maar, en dit is belangrijk: de kans dat je besmet raakt in de trein, wordt sowieso met de dag kleiner, vervolgt hij. “Treinreizen wordt steeds meer coronaproof. Iedere dag worden mensen gevaccineerd, we zijn al bij de twintigers. De kans dat twéé ongevaccineerden straks naast elkaar zitten en de één de ander besmet, is echt klein.” Bij de GGD zijn geen grote uitbraken vanuit de trein bekend, meldt een woordvoerder. “Maar besmettingen in de trein zijn dan ook lastig te herleiden met bron- en contactonderzoek.”
Zorgeloos reizen
Door de extra treinen moet het bovendien makkelijker worden een drukke trein over te slaan en de volgende te pakken, benadrukt NS-woordvoerder Leblanc. Als we nog even aan de maatregelen houden, kunnen we na de zomer nóg zorgelozer rijden met de trein, denkt ook Heesterbeek. “De vaccinatietrein, die rijdt immers”, grapt hij.
Hij schetst dat de mondkapjes na de zomer misschien zelfs niet meer nodig zijn. “In de trein niet, en nergens niet.” Dat wel op één voorwaarde: dat er geen nieuwe, besmettelijke variant naar Nederland komt, zoals de deltavariant in Engeland. “Maar dat is niet te voorspellen.”
Als het goed is, zijn dit de laatste loodjes, zegt ook Rosendaal. “Ik roep werkgevers op hun werknemers gedurende de zomer niet naar kantoor te laten komen. Als we nog even zoveel mogelijk thuisblijven, kunnen we aan het eind van de zomer weer vrij reizen. Het is nog even volhouden.”
Wat zijn mogelijkheden om de trein nog veiliger te maken, volgens epidemiologen?
1. Inzetten van eersteklascoupés
Vier mensen bij elkaar in een vierzits is nog even te veel, denkt epidemioloog Rosendaal. “Bij een drukke tweedeklascoupé zou de NS de eersteklas kunnen vrijgeven”, vindt hij. “De eerste klas is een luxeproduct: in tijden van schaarste is het terecht die luxe op te offeren.” Zijn collega-epidemioloog van de Rijksuniversiteit Groningen Esther Metting ziet dat anders. “De eerste klas is juist een plek waarvoor kwetsbare mensen kunnen kiezen, om écht genoeg ruimte te hebben. Die keuze moet je juist voor de meest kwetsbaren beschikbaar houden.”
2. Ventilatie
“Het goed ventileren van ruimtes helpt tegen besmetting, blijkt uit heel veel studies”, zegt Metting. Zij adviseert ook om, indien dat mogelijk is, de ramen open te zetten in de trein. “Zeker omdat mensen lang op dezelfde plek zitten en de lucht blijft hangen”, stelt ze.
3. Vol = vol
Rosendaal vindt dat de NS moeten zorgen dat de treinen niet te vol raken door aan de poort te handhaven. “Er zijn controleurs, die kunnen ervoor zorgen dat niet iedereen zomaar naar binnen stapt. “De NS mogen daar best streng in zijn”, vindt ook Metting. “Ze moeten erop toezien dat het niet wordt als vóór corona: dat je als een ingeblikt sardientje in de trein zit. Op een gegeven moment is de trein gewoon vol.”
4. CoronaMelder-app
Epidemioloog Metting adviseert treinreizigers de CoronaMelder-app van VWS te downloaden. “In de trein zit je vaak langer dan een kwartier met mensen die je niet kent. Als iemand in de buurt besmet is, krijg je een melding. Ook voor bron- en contactonderzoek, is het handig die app op zak te hebben.”
Lees ook:
Conducteurs zijn bezorgd over agressie in de trein door toenemende drukte en de coronaregels
Conducteurs en machinisten zijn bezorgd over agressief gedrag van reizigers en de slechte naleving van de coronamaatregelen in de trein.
