De politie kon meelezen met versleutelde chatberichten: duizenden kilo’s drugs onderschept, honderden arrestaties

Europese opsporingsdiensten hebben een grote slag geslagen in de strijd tegen drugscriminelen. Dankzij het hacken van een van de belangrijkste aanbieders van cryptotelefoons ter wereld, EncroChat, konden rechercheurs maandenlang meelezen met chatgesprekken tussen de grootste maffioso die er op dit moment rondlopen.

De zaak is een belangrijke opsteker voor de Nederlandse opsporingsdiensten, maar drukt ze ook keihard met de neus op de feiten. Weer wordt pijnlijk duidelijk wat voor een belangrijke spil Nederland vormt binnen de georganiseerde (drugs)criminaliteit in Europa en daarbuiten. In totaal had EncroChat 50.000 gebruikers verdeeld over 140 landen. Meer dan 12.000 van hen kwamen uit Nederland.

Grote opluchting

Een ‘aardschok voor de georganiseerde misdaad’ noemt de Nederlandse politie het ontmantelen van EncroChat. Er overheerste trots tijdens een persconferentie in Den Haag met topstukken van de Franse en Nederlandse politie en Justitie en het Europese Europol en Eurojust.

Opsporingsdiensten hebben bij persconferenties vaker een zeker gevoel voor dramatiek, maar er valt ook wel wat voor de woordkeuze te zeggen. Hieraan ging het grootste rechercheonderzoek in de Nederlandse historie vooraf, en de resultaten liegen er niet om: meer dan duizend arrestaties in vijf landen (waaronder meer dan honderd in Nederland en 746 in Groot-Brittannië), tonnen drugs werden onderschept en tientallen liquidaties en ernstige geweldsmisdrijven zijn voorkomen.

De opluchting was donderdag groot, net als na de aanhouding van topcrimineel Ridouan T. vorig jaar in Dubai. De Nederlandse politie werd de afgelopen jaren om de oren geslagen met rapporten over ons land als ‘narcostaat’, drugsland, en de vergelijking met bijvoorbeeld Colombia. Na de moord op advocaat Derk Wiersum op 18 september vorig jaar zei minister Ferd Grapperhaus (veiligheid en justitie) dat “we de georganiseerde misdaad in Nederland hebben laten woekeren”.

Een goudmijn

Successen bij de bestrijding van georganiseerde criminaliteit bleven lange tijd bescheiden. Maar de afgelopen jaren zijn opsporingsdiensten aan het oogsten. Een belangrijke rol is weggelegd voor de politietak Team High Tech Crime, dat in 2012 grondig werd uitgebouwd en zich specialiseerde in onderzoek naar cryptotelefoons, waarmee criminelen in het geheim met elkaar communiceren, en zich daarbij regelmatig onbespied wanen.

Dat blijkt zijn vruchten af te werpen. De zaak rond de vermeende drugsbaas Ridouan T., het inmiddels befaamde Marengo-proces met zeventien verdachten onder wie hoofdverdachte T., is ook gebouwd op een berg van zulke versleutelde berichten die door rechercheurs werden onderschept en geanalyseerd.

Even in perspectief: voor de zaak T. kan Justitie gebruikmaken van ruim een miljoen gekraakte berichten. Nu hebben honderden rechercheurs mee kunnen lezen met meer dan 20 miljoen berichtjes, veelal live – terwijl ze verstuurd werden.

De database met deze miljoenen berichten bestempelt de politie als een goudmijn. “Het was alsof we bij ze aan de vergadertafel zaten”, zei een trotse Jannine van den Berg, hoofdcommissaris landelijke politie tijdens een persconferentie bij Eurojust in Den Haag. De inhoud ging meestal over drugsdeals, niet zelden van het ene continent naar het andere. Of over wereldwijde witwaspraktijken. De berichten wezen wederom op de lugubere kant van de drugscriminaliteit. Geweld werd er niet geschuwd. Duizenden chats gingen over mogelijk liquidaties, ontvoeringen en zelfs martelingen. In Nederland zijn volgens de politie in 22 gevallen potentiële slachtoffers van crimineel geweld gewaarschuwd. Naast lopende onderzoeken verwacht hoofd dienst landelijke recherche Andy Kraag nog veel meer politieacties en -onderzoeken. “Het bewijs hebben we al, daarbij zoeken we nu de zaak.”

In die zin dreunt de aardschok inderdaad nog wel even na.

Lees ook:

Waarom gebruikte Ridouan T. een blackberry? Drie vragen over de bij criminelen zo geliefde cryptotelefoons

Blackberry’s met PGP-versleuteling hebben geleid tot een groot aantal arrestaties onder criminelen. Ook voor de bewijsvoering tegen Ridouan T. zijn de berichten van Blackberry’s van grote waarde. Drie vragen over de bij criminelen zo populaire cryptotelefoon.