De Oekraïense militair Dmytro (27) raakte gewond in de oorlog. Nu revalideert hij in Nederland

Nederland heeft bijna 140 Oekraïense burgerslachtoffers en militairen opgevangen. Dat blijkt uit een rondgang langs betrokken organisaties. Ze zijn zwaargewond, en kunnen in Oekraïne niet geholpen worden. ‘Hij kon niet anders dan ons land verdedigen.’

De Oekraïense Dmytro Dolhatsjov (27) komt door de glazen deuren van het Militair Revalidatie Centrum Aardenburg gerold. Hij is kaal, draagt een donkergroene jas en aan zijn voeten heeft hij groene sneakers van het merk Fila. Als zijn begeleider Valentyna Fonteijn (35) hem ziet, staat ze op, loopt naar hem toe, en legt even een hand op zijn schouder. “Deze check-up ging goed”, zegt ze. “Maar de revalidatie gaat langzamer dan verwacht.”

Afgelopen zomer liep Dolhatsjov nog. In Soemy, een dorp in Oekraïne vlakbij de Russische grens. Hij woonde vlakbij zijn vader en grootmoeder en was molenaar. “Meteen toen de oorlog uitbrak heeft hij zich vrijwillig aangemeld voor het leger”, vertelt Fonteijn, die is getrouwd met een Nederlander en aan het begin van de oorlog van Oekraïne naar Nederland vluchtte. Dolhatsjov spreekt zelf alleen Russisch en Oekraïens, Fonteijn vertaalt zijn woorden naar het Engels. “Hij kon niet anders dan ons land verdedigen.”

Dolhatsjov raakte gewond toen een mijn naast hem ontplofte. Daarna kwam hij in een ziekenhuis in Oekraïne terecht. Maar de artsen daar hebben te veel patiënten met oorlogswonden, zoals verbrijzelde benen, botbreuk en buikletsel.

1756 medische evacués in Europa

Daarom werd Dolhatsjov, via een daarvoor speciaal opgezet Europees systeem, naar Nederland gebracht. Hij is niet de enige: tot nu toe zijn er via dat systeem binnen de Europese Unie 1756 medische evacués (soldaten en burgerslachtoffers) opgevangen. Sommigen komen op eigen houtje. In Nederland werkt het Landelijk Coördinatie Centrum Patiënten Spreiding (LCPS), een organisatie die twee jaar geleden is opgezet om coronapatiënten te verspreiden over ziekenhuizen, namens het ministerie samen met het Emergency Response Coordination Centre in Brussel. Via die weg zijn al 92 patiënten in ziekenhuizen en revalidatiecentra opgevangen.

Dolhatsjov kwam op 23 augustus aan in Haaglanden Medisch Centrum (HMC) in Den Haag. Het ziekenhuis belde een paar dagen na zijn aankomst Netherlands for Ukraine Foundation, een vrijwilligersorganisatie die ook patiënten uit het oorlogsgebied haalt en waar Fonteijn bij betrokken is. In totaal bracht de vereniging al 46 soldaten naar Nederland.

Mannen mogen Oekraïne niet verlaten

De militairen – meestal zijn het mannen – mogen één begeleider meenemen; vaak is dat een moeder, zus of partner. Mannen mogen Oekraïne immers niet verlaten. Dolhatsjov had echter niemand die met hem mee kon, alleen zijn oma, maar die is te oud om te reizen.

“De eerste keer dat we elkaar spraken was hij erg stil”, vertelt Fonteijn. Ze zit nu naast hem op zijn klinisch witte kamer. In een hoek staat een mand met stroopwafels, snoep en gevulde koeken. Verder is de kamer bijna helemaal leeg. “Hij heeft natuurlijk een posttraumatisch stresstoornis. Ik ben geen psycholoog, dus ik weet niet precies wat ik moet vragen of zeggen. Maar meestal klets ik gewoon over mijn eigen leven, over mijn kinderen, mijn man. Langzaamaan leerden we elkaar beter kennen en begon hij te vertellen. Ook over de oorlog.”

Ze begon met het knippen van zijn nagels, dat kon hij zelf niet meer, en hem lekker eten brengen. Het meeste moeite hadden de twee met het regelen van een BSN-nummer, onder andere noodzakelijk voor het verkrijgen van een zorgverzekering. Voor de aanvraag moet iemand eigenlijk fysiek naar de gemeente toe komen, maar dat kon Dolhatsjov niet, door zijn verwondingen kan hij zich niet verplaatsen. Pas na wat heen-en-weer-gemail kwam een ambtenaar uiteindelijk naar hem toe om hem te registreren.

Bureaucratische problemen

Uit navraag bij Vluchtelingenwerk Nederland blijkt dat er vaker geluiden zijn van bureaucratische problemen bij Oekraïners met een zorgprobleem. “Soms komen mensen zonder burgerservicenummer in een ziekenhuis terecht, en dan moet het ziekenhuis het voor hen regelen”, mailt de organisatie. Het komt ook voor dat mensen een bed bezet houden in een revalidatiecentrum of ziekenhuis omdat er geen huisvesting gevonden wordt voor de patiënt. Maar, zo schrijft een woordvoerder van Vluchtelingenwerk, huisvesting vinden voor álle vluchtelingen is een probleem.

Traumachirurg van het UMC Utrecht Mirjam de Jong herkent de problemen. Sinds het begin van de oorlog zet ze zich in voor de hulp aan Oekraïense patiënten. “Het kost veel meer tijd om de militairen te helpen dan andere patiënten, omdat er altijd een vertaler mee moet, of omdat je als dokter te maken krijgt met extra taken, zoals het registreren van een patiënt.”

Als Dolhatsjov beter is moet hij, omdat hij dienstplichtig is, terug naar Oekraïne. Dat wil hij ook – ook al is het nog maar de vraag of hij dan weer kan vechten. Ondertussen kijkt hij series – op dit moment Wednesday op Netflix – doet zijn oefeningen en belt elke dag zijn oma. Ze maakt het goed. Heel soms gaat hij, samen met een paar andere Oekraïense soldaten, naar de Utrechtse Aloysiuskerk, waar een Oekraïense mis is. Niet omdat hij gelovig is, maar omdat er elke zondag een vrijwilliger langskomt met een busje die ze brengt. Dan heeft hij tenminste iets te doen.

Lees ook:

Opvang Oekraïners loopt tegen zijn grenzen aan

Iedere week komen er zo’n duizend Oekraïners in Nederland aan. Daarmee is bezettingsgraad van de noodopvang inmiddels gestegen tot 97 procent.