De Nederlandse militairen zijn weg uit Afghanistan, maar hun tolken lopen nog gevaar

Een maand na het vertrek van de Nederlandse troepen uit Afghanistan zitten tientallen tolken en hun gezinnen nog vast in het land. Dat blijkt uit gesprekken met verschillende betrokkenen. Zij lopen gevaar omdat ze door de Taliban worden gezien als landverraders. Ook zijn er zorgen over het lot van beveiligers, die niet onder de tolkenregeling vallen, en tolken die voor de Europese politiemissie hebben gewerkt.

Volgens het ministerie van defensie zitten nog zeker zeventig tolken en hun gezinnen in Afghanistan, in afwachting van toestemming om naar Nederland te komen. Dit ondanks de belofte van demissionair defensieminister Ank Bijleveld (CDA) om ‘alle mogelijkheden’ te benutten om de tolken in veiligheid te brengen voor het vertrek van de Nederlandse troepen.

In mei waarschuwden militaire vakbonden al voor dit scenario. Sindsdien kunnen aanvragen voor bescherming sneller goedgekeurd worden, bijvoorbeeld omdat documenten in meer steden kunnen worden ingeleverd of omdat een veteraan is toegevoegd aan het beoordelingsteam in Nederland en een medewerker aan dat in Kaboel.

Wie moet hen beschermen?

De zeventig Afghanen die het ministerie noemt zijn enkel de tolken die een beroep deden op de zogeheten tolkenregeling, bedoeld voor wie gewerkt heeft met Nederlandse militairen. Er zijn echter ook tolken die gewerkt hebben voor EUPol, de Europese politiemissie die Afghanen moest helpen met het opbouwen van een betrouwbaar politie- en justitieapparaat. Of zij het land op tijd kunnen ontvluchten is helemaal onduidelijk.

Omdat zij in dienst waren van de Europese Unie ligt nu de vraag op tafel wie hen moet beschermen. De Nederlandse politie en het ministerie van justitie en veiligheid hebben deze week besloten dat ze gaan inventariseren hoeveel Afghanen die voor de politiemissie hebben gewerkt, in de problemen zitten en naar Nederland willen komen.

Lopen beveiligers ook gevaar?

Trouw heeft contact met twee Afghanen die nog in het land verblijven en die gewerkt hebben voor de Nederlanders. Zij maken zich erg veel zorgen. Een van hen werkte als tolk, vertaler en verbindingsofficier voor EUPol, de ander werkte als beveiliger voor de Nederlanders en als tolk voor de Hongaren, als deel van het Provinciaal Reconstructie Team (PRT).

De man die voor EUPol heeft gewerkt wacht nog op een oordeel, het verzoek om bescherming van de beveiliger en tolk is afgewezen. Waarschijnlijk omdat hij voor Nederland als beveiliger heeft gewerkt. Zij vallen niet onder de tolkenregeling.

Andere landen die meededen aan de missies in Afghanistan gaan er wel vanuit dat beveiligers hetzelfde gevaar lopen als tolken, vertelt politicoloog Sara de Jong. Zij doet aan de universiteit van York onder meer onderzoek naar hoe naties omgaan met burgerpersoneel tijdens en na militaire missies. Ook het asielagentschap van de Europese Unie schrijft dat zowel tolken als beveiligers door de Taliban gezien worden als een ‘high-priority target’, een doelwit met hoge prioriteit.

Hoog profiel werkzaamheden

Het Nederlandse ministerie van defensie laat weten dat de tolken van EUPol moeten kunnen aantonen dat zij gewerkt hebben voor Nederlanders. Beveiligers moeten aantonen dat zij ‘hoogprofiel werkzaamheden’ hebben uitgevoerd. Volgens een woordvoerder van het ministerie van defensie zijn dat werkzaamheden waarin het zeer zichtbaar was dat er werd gewerkt voor de Nederlanders.

Het ministerie wijst er verder op dat het grootste deel van de tolken die nog wachten op een oordeel hun aanvraag afgelopen maand pas heeft ingediend. Ook zouden er steeds meer valse aanvragen binnenkomen en aanvragen van Afghanen die nooit met de Nederlanders gewerkt hebben.

De namen van beide Afghanen zijn bekend bij de hoofdredactie. Zij hebben papieren en foto’s die laten zien dat zij met Nederlanders gewerkt hebben. Ook zijn ze bekend bij Nederlanders die in Afghanistan hebben gewerkt.

Lees ook:

Jan Gras werd uitgezonden naar Kaboel: ‘Iedereen die heeft samengewerkt met Europeanen is in gevaar’.

Voormalig advocaat-generaal Jan Gras werkte meer dan drie jaar voor de Europese politiemissie in Kaboel. “Het is pure onzin dat Nederland niet weet wie er voor ons gewerkt heeft.”