De IND kan het werk niet meer aan: ‘We lopen tegen de grenzen aan’

Het gaat slecht met de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). De organisatie kan het groeiend aantal aanvragen voor verblijfsvergunningen niet aan, wetgeving is te ingewikkeld geworden en migranten maken misbruik van de regels.

Daarvoor waarschuwt de IND zelf, in de jaarlijkse Stand van de Uitvoering die dinsdagmiddag naar de Tweede Kamer ging. In dat document schetst de IND, een uitvoeringsorganisatie van het ministerie van justitie en veiligheid, hoe ze ervoor staat.

68.000 stickers

De IND loopt tegen haar grenzen aan, is de conclusie. En dat komt niet alleen door het snel stijgend aantal asielaanvragen. De organisatie moest vorig jaar bijvoorbeeld bijna 68.000 stickers plakken in paspoorten van gevluchte Oekraïners. Door de groeiende krapte op de arbeidsmarkt beoordeelt de organisatie daarnaast steeds meer andere aanvragen voor verblijfsvergunningen, bijvoorbeeld van kennismigranten.

Dat laatste is geen tijdelijk fenomeen, benadrukt de IND. De arbeidsmarkt blijft krap, dus zullen de aanvragen voor buitenlandse werknemers blijven komen. Dat kan de IND niet bijbenen. Het is simpelweg niet mogelijk steeds maar meer mensen aan te nemen.

Maar het is niet alleen de hoeveelheid aanvragen die voor problemen zorgt. De IND benadrukt dat de regels veel te complex zijn, waardoor procedures onnodig veel tijd kosten. Er zouden bijvoorbeeld te veel contactmomenten zijn ‘die vanuit wet- en regelgeving noodzakelijk zijn, maar die voor de IND én de aanvrager overbodig zijn’. Ook is de IND veel tijd kwijt omdat rechters steeds hogere eisen stellen aan de onderbouwing van afwijzingen.

Nepadressen en valse dienstverbanden

Misbruik van de regels leidt ook tot extra werkdruk. Zo beschrijft de IND hoe afgewezen migranten met nepadressen en valse dienstverbanden steeds maar kansloze aanvragen blijven doen. Daarmee bereiken ze dat ze langer in Nederland mogen blijven omdat migranten niet uitgezet mogen worden zolang er een procedure loopt.

Voor meer dan de helft van de asielzoekers leiden de problemen bij de IND er al heel lang toe dat ze langer dan wettelijk is toegestaan moeten wachten op een oordeel. “Die lange onzekerheid is afschuwelijk. Ik vind het ontzettend belangrijk dat aanvragers merken dat de IND ze niet is vergeten”, zegt directeur-generaal Rhodia Maas daarover.

Maar langzaam beginnen ook andere groepen migranten dat te merken. Dat blijkt uit cijfers die dinsdag zijn gepubliceerd. Zo hoorde in 2021 nog 8 op de 10 arbeidsmigranten op tijd of ze een verblijfsvergunning kregen, in 2022 waren dat er 7 op de 10.

De miserabele staat van de IND is niet alleen slecht nieuws voor iedereen die een Nederlandse verblijfsvergunning wil. Dat het daar vastloopt heeft ook grote gevolgen voor andere organisaties die te maken hebben met migranten.

Het meest in het oog springt het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (Coa). Dat heeft op dit moment meer dan 22.000 bedden te weinig. Een van de oorzaken daarvan is de lange wachttijd bij de IND. Immers, hoe langer een asielzoeker in procedure zit, hoe langer die in een asielzoekerscentrum moet wonen.

Altijd achter de feiten aanlopen

Dus pleit Maas dinsdag voor een ‘fundamenteel ander migratiebeleid’. Dat moet wat haar betreft vooral veel eenvoudiger. Ook vraagt ze het kabinet, niet voor het eerst, om de IND op een andere manier te financieren. Dat gebeurt nu nog per jaar, wat betekent dat de organisatie eigenlijk altijd achter de feiten aanloopt.

Met de vaststelling dat het migratiebeleid anders moet, zal vriend en vijand het eens zijn. Het probleem is dat er onenigheid is over het hoe. Het kabinet, dat nog niet heeft gereageerd op deze Stand van de Uitvoering, praat al sinds de winter over een ‘fundamentele heroriëntatie van het asielstelsel’ en ‘grip op migratie’. Dat heeft vooralsnog niets concreets opgeleverd.

Lees verder:

Nieuwe IND-baas Rhodia Maas: ‘Te lang hebben we gezegd dat we alles wel zouden oplossen’

De nieuwe directeur-generaal van de IND kan zich goed voorstellen dat asielzoekers in Ter Apel vrezen te worden vergeten. ‘We zijn niet in staat goed uit te leggen wat er gaat gebeuren.’

Asielzoekers in crisisnoodopvang in Purmerend in hongerstaking

Twintig asielzoekers die in een crisisnoodopvang verblijven in Purmerend zijn maandagavond in hongerstaking gegaan.