‘De creativiteit die loskomt, is fantastisch. Nederland kan als verenigingsland zoveel doen voor gevluchte mensen’

Trouw blikt terug op 2022 aan de hand van de meest opmerkelijke ‘Woorden van de dag’, die dagelijks staan op pagina 3 van de papieren krant. Vandaag het woord van 8 oktober: thuisgever.

Wanneer het Russische leger in februari dit jaar Oekraïne binnenvalt, gaan beelden van volle snelwegen de wereld over. Auto’s staat bumper aan bumper, kilometers lang. De inzittenden ontvluchten de oorlog. Sommigen naar het relatief kalme westen van het land, anderen trekken verder Europa in.

Het duurt niet lang voor de eerste Oekraïners Nederland bereiken. Er wacht ze een warm welkom. Nog voordat de overheid goede opvang kan regelen, stellen duizenden Nederlanders hun huis open.

Initiatieven voor opvang schieten in die weken uit de grond. Op websites en in Whatsapp- en Facebookgroepen koppelen ijverige Nederlanders vluchtelingen aan beschikbare adressen. En er rijden in die periode regelmatig bussen naar de Poolse grens om gevluchte Oekraïners op te halen.

Creativiteit

Het woord ‘thuisgever’ komt van een kerkelijk project in Kampen. Daar kregen ongeveer driehonderd Oekraïners een opvangplek dankzij samenwerking tussen de gemeente, verschillende kerken en verenigingen. Het project is landelijk uitgebreid, om ook andere vluchtelingen aan een huis te helpen. De overheid betaalt. Want in 2022 werd het woord ‘vluchteling’ minstens net zo vaak gebruikt om niet-Oekraïense nieuwkomers aan te duiden. Het asielsysteem liep vast en asielzoekers sliepen op de grond in Ter Apel. De ontvangst van Oekraïners in Nederland toonde, soms op het pijnlijke af, hoe een warm welkom er ook uit kan zien.

“Thuisgever, pakkende naam toch”, zegt Henrica de Vries van een van de protestantse kerken in Kampen. Ze is trots op het project en roemt de houding van Nederlanders die hun huis openstellen. “Vanaf het begin van de oorlog in Oekraïne voelden mensen zich verbonden. Ze wilden wat doen. De creativiteit die dan bovenkomt is fantastisch.” De samenwerking tussen clubs en verenigingen maakt De Vries nog trotser. “Nederland kan als verenigingsland zoveel doen voor gevluchte mensen. Oekraïens of niet, we moeten mensen in nood helpen”.

Sporthallen met stretchers

Ook Nederlandse gemeenten zijn in die periode creatief en handelen snel. Sporthallen worden door vrijwilligers vol gezet met bedjes, in Utrecht bijvoorbeeld of in Wormer waar Trouw te gast is. Veel andere Oekraïners komen in voor hen ingerichte hotels, vakantiehuizen of omgebouwde kantoorpanden terecht.

Dat gaat zo goed, dat particuliere opvang niet echt nodig blijkt. Terwijl wel veel Nederlanders willen helpen. Na twee maanden oorlog melden meer dan 30.000 huishoudens zich bij het platform TakeCareBnb als opvangplek. In kranten en op televisie wordt het samenwonen met Oekraïners uitvoerig besproken. Bekende Nederlanders als Linda de Mol en Claudia de Breij geven het goede voorbeeld.

In de media bespreken minder bekende thuisgevers na verloop van tijd ook de cultuurverschillen met Oekraïners. De meesten zijn gewend veel en vaak te koken, soms meerdere keren per dag. Ook stoken ze thuis flink, de thermostaat kan moeilijk van de twintig graden af. Is daar wel goed mee samen te leven, zeker als het langer duurt dan verwacht? De term ‘spijtgastgezin’ doet zijn intreden.

Gemeenten krijgen ook telefoontjes van Nederlanders die weer van hun Oekraïners af willen. Soms blijkt het huis of de slaapbank toch te klein, een ander heeft het samenleven simpelweg onderschat.

De toekomst

Het is niet duidelijk hoeveel Oekraïners -van de bijna 90.000 in Nederland- nu nog bij thuisgevers wonen. Sinds het begin van de oorlog is er veel veranderd, ook in de opvang. En toenemend aantal gevluchte Oekraïners wonen in semipermanente woningen van de overheid of huren zelf een huis of appartement. Voor hen is Nederland de nabije toekomst.

Het initiatief waar Henrica de Vries bij betrokken is, hoop dat hetzelfde gaat gelden voor andere vluchtelingen. Veertig Nederlandse gemeenten doen nu mee aan het plan voor thuisgevers. 17.000 vluchtelingen moeten een woning of andere opvang buiten een azc krijgen. Zo komt er plek in de asielcentra en kunnen vluchtelingen de crisisnoodopvang achter zich laten. Op weg naar een nieuw thuis.

Lees ook:

Woord van de dag: misgenderen

Als je Sherry Jae Ebere boos wilt maken, moet je haar met ‘meneer’ aanspreken.