Kinder-surprise
De choco-maker die zijn eigen eieren keurt: ‘Zo blijven problemen te lang onder de radar’
De salmonella-besmetting van chocolade uit België maakt opnieuw duidelijk dat het systeem van zelfcontrole bij voedsel niet werkt, zegt Foodwatch.
Het is al bijna vier maanden geleden dat Ferrero merkte dat chocolade uit de Belgische fabriek in Aarlen de salmonellabacterie bevatte. Zo'n besmetting met salmonella is meestal niet ernstig, maar kan leiden tot serieuze klachten. Eigenlijk mochten de besmette chocolade-eieren de fabriek niet meer uit, maar dat gebeurde toch, zodat mensen onnodig ziek werden. Een logisch gevolg van het veiligheidssysteem rond voedsel, stelt stichting Foodwatch Nederland.
Een korte tijdlijn van de gebeurtenissen: 15 december ontdekt de fabriek in Aarlen de salmonella-besmetting. Onderzoek leidt naar een filter van twee grondstofreservoirs. Op 7 januari komt de eerste besmetting aan het licht in Groot-Brittannië. Vanaf 17 februari komen er meer meldingen binnen uit diverse landen. Op 2 april waarschuwt de Britse voedselautoriteit voor de chocolade uit Aarlen en haalt de producten uit de winkels. Nederland volgt op 6 april.
Onder de pet
“De voedselfabrikant heeft dus dit dus maandenlang onder de pet kunnen houden”, zegt Frank Lindner, campagneleider van Foodwatch. “Dat bewijst voor ons opnieuw dat het huidige systeem van zelfcontroles niet werkt.”
Bij zelfcontroles zijn producenten zelf verantwoordelijk voor de veiligheid van de producten die de fabriek verlaten. “Een systeem waarbij de slager zijn eigen vlees keurt”, zegt Lindner. Ook moeten producenten de autoriteiten informeren als er iets verkeerd gaat. Daarom had Ferrero volgens Lindner half december al de autoriteiten moeten waarschuwen. Dat gebeurde niet door ‘interne vertragingen die zijn ontstaan bij het tijdig opvragen en delen van informatie’, stelt het bedrijf. Nu waren het de Britse en Ierse autoriteiten die als eerste waarschuwden.
Wachten op meldingen van zieke Nederlanders
Toen eenmaal naar buiten kwam dat er besmette chocolade in omloop was, zo rond half januari, had volgens Lindner de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) in actie moeten komen door zelf actief op zoek te gaan naar besmettingen. Nu wachtte zij totdat mensen zich bij de NVWA zouden melden met klachten. Maar het is voor mensen die ziek worden niet altijd duidelijk waarom zij zich ineens niet goed voelen. “Mensen eten op een dag meer dan alleen chocolade-eieren”, zegt Lindner. Wachten op meldingen van consumenten werkt dus vertragend, waardoor mensen onnodig ziek worden.
De salmonella bij Ferrero is niet het eerste voedselschandaal van de afgelopen jaren. Vorig jaar nog waarschuwde Foodwatch voor giftig sesamzaad. Dat was schoongemaakt met een stof die in Europa is verboden. Met die stof kunnen voedingsmiddelen worden ‘gereinigd’ van onder meer salmonella. Bekend is ook het paardenvleesschandaal uit 2013 waarbij goedkoper paardenvlees werd verkocht als rundvlees. In 2017 kende Nederland problemen met eieren die fipronil bleken te bevatten, een bestrijdingsmiddel tegen bloedluis.
Tekort aan middelen en macht
Vanwege de fipronilkwestie begon de Onderzoeksraad voor Veiligheid in 2017 een onderzoek naar voedselveiligheid. Dat kan een stuk beter, was de conclusie. Door het systeem van zelfcontrole worden signalen gemist. Ook concludeert de Onderzoeksraad dat de NVWA middelen en macht mist om goed te kunnen handhaven.
In de plannen van het kabinet staat dat de positie van de NVWA aanzienlijk versterkt moet worden. Een goed begin, zegt Foodwatch, maar daarmee zijn de problemen niet opgelost omdat de voedselproductie een internationale keten is. “Daarom vinden wij dat we dit op Europees niveau strenger moeten regelen en alle lidstaten de handhavingsinstanties moeten versterken.” Zolang dat niet gebeurt, is het niet de vraag óf er nog een nieuw schandaal uitbreekt, stelt Foodwatch - maar wanneer.
Lees ook:
‘Voedselschandaal’ bij Kindersurprise lijkt oorzaak zeker 140 salmonella-infecties in Europa
In Europa zijn tot nu toe 142 salmonella-infecties gemeld met de chocoladefabriek van Ferrero in België als mogelijke bron. Vooral kinderen onder de tien jaar werden ziek. Belangenorganisatie Foodwatch spreekt van een voedselschandaal.
