D66: Als piekbelasters niet zelf stikstof verminderen moeten ze worden gedwongen

Als pakweg drieduizend piekbelasters hun stikstofuitstoot niet vrijwillig terugdringen, moet de overheid dat vanaf november alsnog afdwingen. Daarvoor pleit D66. Het voorstel gaat veel verder dan het kabinetsbeleid en de wensen van andere coalitiepartijen.

Om te voorkomen dat 2030 ‘opnieuw een tussenjaar wordt’ in de stikstofcrisis, is volgens D66-Kamerlid Tjeerd de Groot snel meer duidelijkheid nodig over de aanpak van piekbelasters. Deze boeren die met hun stikstofuitstoot de natuur zwaar belasten, krijgen vanaf april de mogelijkheid om zich ‘royaal’ door de overheid te laten uitkopen. Ze kunnen ook verhuizen of hun uitstoot terugdringen met technische snufjes. Maar over de gevolgen voor agrariërs die daar géén gebruik van maken, draait het kabinet volgens D66 ‘om de hete brij heen’.

Voor deze piekbelasters moet daarom een ‘helder perspectief’ komen, meent De Groot. Dat betekent wat hem betreft zij allemaal, zonder uitzondering, hun stikstofuitstoot fors moeten terugdringen. Als boeren dat niet vrijwillig doen, moet de overheid volgens hem ingrijpen. “Jarenlang hebben we nagelaten de natuur goed te beschermen, terwijl dat gewoon een wettelijke opdracht is.”

Het voorstel van D66 betekent voor nagenoeg alle pakweg drieduizend piekbelasters dat zij niet op dezelfde voet kunnen doorgaan. Als boeren in de buurt zitten van kwetsbare natuur waarvan de kwaliteit achteruitgaat, moet vanaf november zelfs hun vergunning ingetrokken kunnen worden, vindt De Groot. Ze moeten dan direct stoppen met boeren.

Ook alle piekbelasters in andere gebieden moeten hun stikstofuitstoot fors terugbrengen, aldus de D66’er. Hij wil dat de overheid met ‘verplichtende maatregelen’ afdwingt dat zij hun huidige werk aanpassen of neerleggen. “Dat komt natuurlijk hartstikke hard aan. Maar die boeren zitten nu eenmaal op een plek waar ze niet door kunnen, helaas.”

Veel ingrijpender dan kabinetsbeleid

Hoewel De Groot spreekt van ‘een versnelling van het kabinetsbeleid’, gaat de D66’er veel verder dan stikstofminister Christianne van der Wal en de andere coalitiepartijen. Van der Wal wil in april bekendmaken wanneer boeren precies piekbelasters zijn en welke ‘goudgerande’ vergoeding zij krijgen om te stoppen. Uit een tussenmeting in november moet blijken of genoeg boeren daarvan gebruikmaken. Pas volgend jaar wil de overheid eventueel overgaan tot verplichtende maatregelen.

Maar die dwang geldt volgens de kabinetsplannen alleen als de aanpak onsuccesvol blijkt – en zelfs dan niet voor álle drieduizend piekbelasters. De plannen van D66 zijn dus veel rigoureuzer.

Volgens Kamerlid De Groot is zijn voorstel ‘simpelweg de enige optie’. Het intrekken van vergunningen rond natuur die achteruitgaat is niet zomaar een politieke keuze, stelt hij. “Ik herinner het kabinet eraan dat ze daartoe wettelijk verplicht zijn op basis van de Wet natuurbescherming.”

Industriële piekbelasters, zoals isolatiebedrijf Rockwool, vallen niet onder het D66-plan. Volgens De Groot is daarbij gekozen voor ‘een andere aanpak’ die wordt gecombineerd met klimaatmaatregelen. Maar, benadrukt hij, ook in de industriesector kunnen ‘onderaan de streep’ vergunningen worden ingetrokken.

Valse voorstellingen

Donderdag debatteert de Tweede Kamer over het stikstofbeleid. Het voorstel van D66 ligt politiek uiterst gevoelig, ook binnen de coalitie. Met name het intrekken van vergunningen wordt gezien als een ‘nucleaire optie’ die voor boeren onacceptabel is. De maatregel biedt ook geen ruimte voor andere boeren of de vastgelopen bouwsector: de overheid mag alleen vergunningen intrekken voor natuurherstel, dus niet om andere projecten mogelijk te maken.

De Groot is ‘ervan overtuigd’ dat het aanpakken van alle drieduizend piekbelasters toch de juiste keuze is. Hij wijst erop dat zijn plan duidelijkheid biedt aan boeren, waardoor ze ‘hopelijk’ eerder geneigd zijn vrijwillig te stoppen. “Als de politiek helder, vastberaden en eerlijk is, geeft dat veel meer rust dan de suggestie dat er nog te praten valt over de aanpak. We hebben het afgelopen jaar te veel volstrekt valse voorstellingen gezien, waarmee je boeren alleen maar zand in de ogen strooit.”

Daarmee doelt hij vooral op coalitiegenoten VVD en CDA – ‘die het nog een beetje spannend vinden’ – en oppositiepartijen JA21 en BBB. Het is geen toeval dat De Groot ook die laatste twee partijen noemt: D66 zet zich in de campagne fel af tegen deze politieke nieuwkomers, die volgens peilingen hoge ogen kunnen gooien bij de aankomende Statenverkiezingen. Omdat provincies voor een groot deel verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van het stikstofbeleid, vrezen sommige partijen straks onbestuurbare situaties. BBB heeft al aangekondigd dat het onteigenen van boeren ‘een breekpunt’ is bij aankomende onderhandelingen.

Lees ook:

Johan Remkes wint Machiavelliprijs 2022

Johan Remkes ontvangt woensdag de Machiavelliprijs 2022 voor zijn aanpak van de stikstofcrisis in 2022. De prijs wordt jaarlijks uitgereikt aan iemand die een ‘opmerkelijke prestatie’ op het gebied van publieke communicatie heeft geleverd.