Corona is nu ‘endemisch’, wat betekent dat voor hoe we ermee om moeten gaan?

Covid-19 is nu ‘endemisch’. Wat betekent dat?

De betekenis is tweeledig, volgens het OMT, het expertteam dat het kabinet over de aanpak van corona adviseert. Een: het coronavirus is continu aanwezig, en gaat voorlopig niet weg. Twee: we hebben zoveel immuniteit opgebouwd, dat het virus ook geen grote schade meer aanricht. We kunnen ermee leven, zoals we dat ook doen met verkoudheid of griep. Zo zijn we stilletjes beland in de situatie waar we tijdens de pandemie reikhalzend naar uitkeken: het moment dat we Covid-19 konden vergelijken met een griepje.

Waarom is het nu zo ver?

Er zitten vrijwel permanent veel virusdeeltjes in het riool, en soms zelfs heel veel. Toch komen er in verhouding steeds minder patiënten met corona in het ziekenhuis. Het reproductiegetal (de snelheid waarmee het virus zich verspreidt) ligt steeds rond de 1, ondanks dat er nauwelijks maatregelen gelden. En de ziektelast door andere luchtwegvirussen, zoals RS en griep, was deze winter minstens even groot of groter dan die door corona.

Dat alles maakt volgens het OMT dat nu de ‘transitiefase’ van afgelopen jaar voorbij is. Al is het precieze moment een enigszins willekeurige keuze. Dat het OMT het virus nu ‘endemisch’ verklaart, laat vooral zien dat de experts ervan overtuigd zijn geraakt dat het risico van het virus voor de samenleving klein is.

Welke maatregelen komen nu te vervallen?

Bij klachten hoeven we – wat het OMT betreft – geen coronazelftest meer te doen. Veel mensen deden dat nog, zo blijkt uit gedragsonderzoek: 53 procent. Wie besmet blijkt te zijn, moet nu nog minstens vijf dagen in quarantaine, en bij aanhoudende klachten zelfs tien dagen. Officieel moet het kabinet nog beslissen of dit test- en isolatieadvies inderdaad vervalt, zoals het OMT aanraadt. Binnen Europa is ook in Denemarken, Zweden en Noorwegen het testadvies geschrapt. Mensen kunnen uiteraard zichzelf blijven testen, stelt het OMT.

Welke adviezen komen ervoor in de plaats?

Het OMT wil een bredere communicatiestrategie, gericht op het tegengaan van de verspreiding van allerlei luchtwegvirussen, waaronder corona. De belangrijkste adviezen: blijf thuis als je je ziek of niet fit voelt, vermijd bij klachten contact met mensen die ernstig ziek kunnen worden van een luchtweginfectie, draag een mondneusmasker als contact niet te voorkomen is en zorg voor voldoende ventilatie. Ook hygiëne-adviezen blijven staan: denk aan regelmatig handen wassen, en niezen en hoesten in de elleboog (of een zakdoek).

Wat betekent dit voor mensen met een kwetsbare gezondheid?

Er blijven groepen die een groter risico lopen op een ernstig verloop van de ziekte: vooral ouderen en mensen met een immuunsysteem dat door ziekte of medicatie (bijvoorbeeld na een transplantatie) niet goed werkt. Maar zij lopen ook een hoger risico door andere luchtwegvirussen.

Het OMT vindt dat mensen die in contact zijn met hen extra voorzichtig moeten zijn. Het Maatschappelijk Impact Team, een andere groep adviseurs van het kabinet, voegt daaraan toe dat persoonlijke beschermingsmiddelen, vaccinaties en zelftesten voor mensen uit kwetsbare groepen ‘optimaal toegankelijk moeten blijven’ na het vervallen van de maatregelen.

Is het gevaar geweken?

Er kan een variant ontstaan die ons weer ernstiger ziek maakt. Maar: die kans is wel klein, denkt het OMT. Er is nu een breed scala van omikronvarianten dominant, en die varianten maken ons niet zo ziek. Een nieuwe, meer ziekmakende variant zal eerst omikron moeten verdringen.

Het OMT maakt een zorgelijke aantekening: het rondgaan van het coronavirus in populaties van dieren, zoals nertsen en witstaartherten, vormt een ‘nog niet goed te duiden risico’ op het ontstaan van nieuwe varianten.

Lees ook:

Wereldwijde leerachterstand vanwege corona, ook in Nederland

Door corona hebben scholieren over de hele wereld leerachterstanden opgelopen. Vooral kinderen uit arme gezinnen en arme landen worden hard geraakt.