Coa nam bewust risico met goedkope inkoop van zorg voor asielzoekers

Zorgbedrijven hebben het landelijke opvangorgaan voor asielzoekers (Coa) in 2016 gewaarschuwd dat de medische zorg voor asielzoekers tekort zou kunnen schieten. Bij de aanbesteding hiervan koos het Coa alsnog voor de laagste prijs en legde risico’s rond de sterk schommelende aantallen asielzoekers bij het bedrijf dat de zorg ging leveren. Dat blijkt uit onderzoek van Trouw, platform Investico en De Groene Amsterdammer.

Toen het aantal asielaanvragen in 2021 voor het eerst sinds 2016 serieus toenam en er meer opvanglocaties nodig waren kwam de zorg voor asielzoekers ernstig in de knel. Dat leidde in de zomer van 2022 tot grote zorgen of kinderen, zieken en zwangeren wel adequaat geholpen werden. Er verschenen alarmerende rapporten van de Gezondheidsinspectie en zorgorganisaties.

Het zorgconcern dat de asielzorg zes jaar geleden gegund kreeg en hiervoor het bedrijf Gezondheidszorg Asielzoekers (GZA) oprichtte, is sinds vorig jaar niet in staat om aan alle asielzoekers medische zorg te leveren. Op steeds meer locaties zijn zorgverleners van GZA niet meer fysiek aanwezig, blijkt uit cijfers van het bedrijf. Bewoners van die opvangplekken moeten dan bellen of worden vervoerd naar een locatie waar wel een arts aanwezig is.

Om het gat dat GZA laat vallen op te vullen, moet het Coa in zee gaan met twee detacheringsbedrijven, Just4Care en Arts en Specialist. Zij leveren extra huisartsen, verpleegkundigen en doktersassistenten voor nood- en crisisnoodopvanglocaties. In veel gevallen gaat het alleen om basale medische zorg.

Chaotische toestanden op noodlocaties

Tientallen artsen, verpleegkundigen en andere direct betrokkenen spraken tegen Trouw, platform Investico en De Groene Amsterdammer hun zorgen uit over de kwaliteit van de medische zorg die asielzoekers krijgen in deze tijdelijke locaties die soms wel een jaar open blijven.

Ze vertellen over chaotische toestanden en het gebrek aan basisbenodigdheden voor fatsoenlijke zorg. Op nieuwe locaties ontbrak het vaak aan instructies, medische dossiers en andere randvoorwaarden. Ook zijn er nog steeds zorgen over het opleidings- en ervaringsniveau van verpleegkundigen en doktersassistenten die zonder ervaring op een locatie met asielzoekers worden ingezet.

Op deze gevaren werd het Coa in 2016 al gewezen. In een aanbesteding die het Coa uitschreef, was flexibiliteit, namelijk het snel kunnen anticiperen op wisselende aantallen asielzoekers in de opvang, ‘een absolute randvoorwaarde’, maar de opvangorganisatie wilde er niet extra voor betalen, blijkt uit opgevraagde documenten.

Zorgbedrijven die interesse hadden, waarschuwden het Coa dat de minimale financiering gevolgen kon hebben voor de kwaliteit en continuïteit van zorg voor asielzoekers. Er dreigt een situatie waarbij alleen op papier kan worden voldaan aan de zorgvraag van asielzoekers, maar niet in de praktijk, waarschuwden ze. Volgens één van de bedrijven werd er ‘een disproportioneel risico’ genomen. Maar het Coa was niet bereid om aanpassingen door te voeren, blijkt uit de documenten.

Geheim onderzoek naar aanbesteding

Het zorgconcern Arts en Zorg – eigenaar van GZA – won de aanbesteding, met een volgens betrokkenen extreem laag bod. Omdat de inschrijving ‘abnormaal laag’ was, stelde het Coa een extra onderzoek in, bevestigt het opvangorgaan. De inhoud hiervan is geheim, zegt Coa, maar het zou hebben uitgewezen dat Arts en Zorg ‘de aanbieding op de juiste wijze kan uitvoeren.’

Terwijl de kwaliteit van de zorg vorig jaar afnam, steeg de prijs. Betrokkenen vertellen dat er flink geld wordt verdiend door de ingehuurde detacheringsbedrijven, tot 245 euro per uur voor een huisarts via Just4Care. Dat is ruim twee keer zoveel als het bedrag dat huisartsen normaal in de avonden en weekenden verdienen. Een mail bevestigt dit tarief. Het Coa beaamt dat de prijzen van gedetacheerde partijen als Just4Care ‘hoger’ liggen maar weigert verder inzicht te geven in de kosten.

Ook Arts en Zorg leunt meer en meer op de inkomsten uit asielzorg, blijkt uit jaarverslagen. De helft van de omzet en het rendement haalt het concern inmiddels uit asielzorg. Cijfers over 2022 zijn nog niet beschikbaar.

In een reactie zegt het Coa dat ‘contractpartijen’ verantwoordelijk zijn voor het organiseren van zorg op locatie en voor het zorgpersoneel. Het opvangorgaan stelt dat het zelf wordt gefinancierd op basis van het aantal asielzoekers dat feitelijk in de opvang verblijft, en dit daarom het uitgangspunt was voor de financiering van zorg.

Lees ook:

Een gat in de markt: Commerciële bedrijven worden rijk van asielzorg die ernstig tekortschiet

De medische zorg voor asielzoekers is niet in orde. Dat komt niet alleen door de opvangcrisis. Al jaren geleden waren er waarschuwingen dat er te veel op de laagste prijs werd ingekocht en dit gevolgen zou hebben voor de toegang tot zorg.

VNG vindt het onbegrijpelijk dat asielwet ongewijzigd naar de Kamer gaat

Het kabinet past de veelbesproken asielspreidingswet niet aan. Partijen die met de wet te maken krijgen reageren verbijsterd.