Boer Jan van den Brink (40) wil best meedenken over een oplossing. ‘Maar de overheid geeft ons geen kans’

Terwijl Jan van den Brink (40) om stipt 8.00 uur met zijn gezin aan de ontbijttafel aanschuift, nadat zijn 1200 kalveren al van eten zijn voorzien, neemt de boer uitgebreid het woord. Hij heeft vannacht liggen malen, zegt hij. Over stikstof.

Hij wil er veel over zeggen. Dat hij begrijpt dat de landbouw moet veranderen. Dat boeren onevenredig zwaar worden gestraft. Dat hij zich zorgen maakt om de toekomst van zijn gezin. Dat hij simpelweg niet goed begrijpt waarom de overheid en boeren zo lijnrecht tegenover elkaar staan, zegt Van den Brink, terwijl hij een sneetje brood met gebakken ei en ham in hoog tempo wegspoelt met een enorme bak koffie.

Want boeren willen best meedenken over een oplossing, is zijn overtuiging. “Maar de overheid geeft ons geen kans.” De recente stikstofplannen van het kabinet hangen nu als een donkere wolk boven de boerderij van Van den Brink in Stroe. Het Gelderse dorpje met zo’n 1500 inwoners waar woensdag tienduizenden demonstranten – meestal met tractor – op afkwamen, ligt op nog geen kilometer van de Veluwe: een van de grote Natura 2000 gebieden.

Deze dag moet positief zijn

Zoals de kaarten nu op tafel liggen, moet hier misschien wel 95 procent stikstofuitstoot gereduceerd worden. Het gebied kent veel natuur én veel veebedrijven. Dus hoe meer de uitstoot op de Veluwe wordt teruggebracht, hoe milder de aanpak in andere delen van het land, is het idee van minister Christianne Van der Wal (VVD). Maar als dat plan doorgaat, kunnen de tientallen kalverenboeren in deze omgeving hun zaak wel sluiten, weet Van den Brink. Alleen zijn eigen bedrijf stoot misschien al meer stikstof uit dan de toegestane hoeveelheid.

Een luchtwasser die de uitstoot van zijn stallen drastisch moet verminderen, staat op het wensenlijstje. Maar is het voldoende? En betaalbaar? Van den Brink heeft geen idee. En is niet van plan om zich daar op deze dag druk over te maken, vertelt hij. De dag waarop boeren elkaar een hart onder de riem steken, moet positief zijn.

En hij is niet de enige die dat vindt. Onderweg naar de melkveehouder die zijn terrein beschikbaar heeft gesteld voor het protest zorgen de rijen stilstaande tractoren op de lange Stroëerweg voor een oorverdovend getoeter. Boeren met een Brabants, Tukkers of Gronings accent lijken elkaar al langer te kennen en begroeten elkaar enthousiast. Er hangt een ontspannen sfeer.

“Het voelt een beetje als Koningsdag. Met zijn allen eropuit”, lacht Van den Brink, terwijl hij op zijn klompen soepel via de smalle doorgangen door de meute fietst. Samen met vrouw Alinda (40) en dochter Hanna (9), die net als alle kinderen in de regio vanwege het protest vrij kreeg van school. Aan de bomen langs de weg hangen enkele spandoeken, waaronder een die de familie Van den Brink de avond ervoor al ophing: ‘Met dit kabinet komen onze boeren in verzet.’

Van de boerenbond LTO tot actiegroepen als Agractie en Farmers Defence Forse: alle boeren verenigen zich vandaag. In plaats van het Malieveld in Den Haag, waar voorgaande boerenprotesten tegen het stikstofbeleid plaatsvonden, kiest de organisatie nu voor een centraler gelegen gebied waar veel boeren wonen. Om symbolisch ‘de rug te keren naar Den Haag.’ Politici zijn daarom niet welkom, behalve die het met de boeren eens zijn. Zo was fractievoorzitter van BoerBurgerBeweging (BBB) Caroline van der Plas al aanwezig nog voordat er nog nauwelijks een boer te bekennen was. Fractieleider Joost Eerdmans van JA21 is er ook.

‘Dat gaat mij te ver’

Vanwege de opstoppingen op de wegen richting Stroe stroomt het immense grasveld maar langzaam vol. Het programma loopt meer dan een uur uit, maar dat lijkt de door de hitte enigszins lamgeslagen bezoekers niet te deren. De frietkraampjes, ijscoboeren en boerenrockmuziek doen eerder aan festival de Zwarte Cross denken dan aan een fel boerenprotest. Zeker als de stem van Normaal-zanger Bennie Jolink door de speakers galmt. Alleen het bier ontbreekt, vanwege het ingelaste alcoholverbod.

Maar de opvallend veel aanwezige jongeren komen niet voor een feestje, benadrukken Stefan (22) en Rob (20) Intven uit het Brabantse Eersel. De broers willen de melkveehouderij van hun ouders overnemen maar vrezen dat door die jongensdroom een streep gaat. Het bedrijf moet waarschijnlijk meer dan de helft stikstofuitstoot reduceren, en het is maar de vraag of dat gaat lukken. Dus dreigt na ‘minstens drie generaties Intven’ een einde te komen aan het veebedrijf met enkele honderden koeien. “Op de radio hoorde ik dat steeds meer burgers achter ons komen te staan”, zegt Rob. “Daar ben ik blij om. Hopelijk luistert de politiek nu ook en geven ze onze toekomst terug. Ik geloof gewoon niet zo dat stikstof echt een probleem is. Boeren en de natuur zijn één.”

Dat er geen stikstofcrisis zou zijn, roepen de boeren die beurtelings het podium beklimmen om de massa toe te spreken niet. Ja, her en der twijfelen de aanwezigen aan de bevindingen dat stikstof de natuur schaadt, maar bovenal lijkt het protest een schreeuw om aandacht. De boeren willen de kans krijgen om te innoveren, roepen ze. En dat de reductielast breder verdeeld wordt over andere sectoren en bedrijven. Meer concreet Schiphol en Tata Steel.

En terecht, vindt Jet Bolink (53) die net als veel andere bezoekers geen boer of toeleverancier is, maar een solidaire burger. Ze vreest vooral voor grote opstanden als boeren daadwerkelijk onteigend worden. “Ik vraag me af of politici wel beseffen hoe belangrijk het boerenleven is voor deze mensen. Iemand in Den Haag die bepaalt dat jouw leven compleet moet veranderen, zonder enige empathie. Dat gaat mij te ver.”

Lees ook:
Dreigt op het platteland een kaalslag? De feiten en cijfers

Boeren protesteren massaal tegen de kabinetsvoorstellen om de uitstoot van stikstof terug te dringen. De boerensector staat op omvallen, zeggen zij, en op het platteland dreigt een kaalslag. Klopt dat? Zes stellingen.