Blijvende psychische schade dreigt voor studenten door lockdown

Sinds deze week kunnen vrijwel alle minderjarigen weer naar school. Maar voor jongvolwassenen zijn de mbo’s, hbo’s en universiteiten nog grotendeels dicht. Het kabinet beslist daar vrijdag over.

“Ook die onderwijsinstellingen moeten zo snel mogelijk open”, vindt Elnathan Prinsen, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, die hierover het OMT en kabinet een brandbrief schreef. Het initiatief wordt ondersteund door onder meer de Vereniging van Hogescholen, Universiteiten van Nederland en de studentenvakbond LSVb.

“De lockdown is bedoeld om ziekte te voorkomen, maar juist door de lockdown worden mensen ziek", zegt Prinsen. Zo hebben kinder- en jeugdpsychiaters het door de lockdowns drukker en melden studenten vaker mentale problemen als angst, somberheid, stress, onmacht en eenzaamheid. “Serieuze problemen die richting een psychische stoornis gaan”, zegt Prinsen. Bij een psychische stoornis wordt normaal functioneren, in werk, op school of in de vrije tijd, lastiger.

Drukte bij de psycholoog

Ook veel onderwijsinstellingen geven aan dat de vraag naar studentenpsychologen fors is toegenomen. Een wachttijd van een maand voor een intakegesprek is geen uitzondering meer. Bovendien worden nogal wat studenten na zo’n intakegesprek doorverwezen naar de geestelijke gezondheidszorg, waar ze vaak op een langere wachtlijst terechtkomen.

Dat beeld keert ook terug in de particuliere hulpverlening. OpenUp, een online platform dat kortlopende psychologische hulp biedt aan maandelijks zo’n tienduizend vooral jongere mensen, ziet het aantal hulpvragen over eenzaamheid bij iedere lockdown pieken. “Dan moet je denken aan drie tot vier keer zoveel”, zegt oprichter Gijs Coppens. Ook nu is dat weer het geval.

Maar Coppens maakt zich de meeste zorgen over de groep die hij niet ziet. “Het zijn vooral sociaal vaardige jongeren die minder moeite hebben om initiatief te nemen die bij ons aankloppen”, zegt hij. “De sociaal minder vaardige groep, die het waarschijnlijk het zwaarst heeft, bereik je moeilijk. Die groep heeft juist routines nodig om mensen te ontmoeten, precies die routines die nu door de lockdown worden onderbroken.”

Langetermijneffecten

Prinsen vreest ook de langetermijneffecten van de lockdown voor jongvolwassenen. “Driekwart van de psychische stoornissen ontstaat voor het 21ste levensjaar, weten we uit studies. De gemiddelde leeftijd waarop zo’n stoornis begint is rond de 18, 19 jaar en dat is precies de fase waarin leerlingen op mbo, hbo en universiteit zich bevinden.”

Ook onderzoek van de stichting MIND, die zich inzet voor psychische gezondheid, wijst uit dat mentale problemen door de lockdown sneller ontstaan dan ze weer verdwijnen. “Dat effect zal nog lang voortduren”, zegt Mariëlle van den Berg van MIND.

Waar volwassenen zich na een lockdown in de regel aardig mentaal weten te herstellen, is dat bij jongvolwassenen veel minder het geval. “Zij rapporteerden na de eerste lockdown anderhalf keer zoveel mentale klachten als eerder”, zegt Prinsen. “Als je dan de lockdown ingaat met meer problemen, dan gaat zich dat stapelen.”

Prinsen vindt de corona-aanpak van het kabinet, die zwaar leunt op OMT-adviezen, eenzijdig. Het wordt tijd dat het kabinet ook de effecten op lange termijn gaat afwegen, vindt hij. “Onderwijs is een grondrecht. Maar ons onderwijs verkeert al twee jaar in een crisis door de lockdowns.”

Lees ook:

Studenten kampen massaal met mentale problemen, kabinet wil snel maatregelen

Studenten op hogescholen en universiteiten lijden zwaar onder de coronacrisis. Voor de pandemie waren er al zorgen over de mentale gezondheid van deze jongeren, nu blijkt uit onderzoek onder studenten dat de maatregelen veel van hun klachten hebben verergerd.