Bij een evenement met maatregelen is er evenveel kans op besmetting als thuis

In een week waarin versoepelingen opnieuw worden uitgesteld, komen de eerste – positieve – resultaten van de ‘Fieldlab Evenementen’ naar buiten. Daaruit blijkt dat de kans om besmet te raken in een theater mét maatregelen net zo groot is als thuis. Volgens de onderzoekers zouden evenementen binnen weer door kunnen gaan, óók als het aantal coronabesmettingen in de samenleving hoog is. De grote voorwaarde is dat mensen zich goed aan de maatregelen moeten houden.

De resultaten komen van een congres op 15 februari en een voorstelling van cabaretier Guido Weijers op 20 februari in het Beatrixtheater in Utrecht. De twee evenementen zijn onderdeel van een proeftuin van meerdere evenementen. Bezoekers moeten zich vooraf laten testen op corona en worden tijdens het evenement door onderzoekers nauwkeurig in de gaten gehouden. Hoe gedragen ze zich? Houden ze een mondkapje op? Hoeveel contact is er onderling?

Bijna iedereen hield zich in Utrecht goed aan de instructies, zo blijkt. Uiteindelijk werd er maar één mogelijke besmetting vastgesteld. Het aantal contacten dat mensen hadden was beperkt, op een aantal momenten na, zegt arts-microbioloog Andreas Voss die betrokken is bij Fieldlab. “Tijdens het congres bleven mensen bijvoorbeeld in de foyer hangen. Dat hebben we in het theater anders aangepakt, en mensen direct naar hun stoel begeleid. Ook was het aantal contacten tijdens het congres hoger, omdat het echt een netwerkevenement betrof. Daar zoeken mensen elkaar natuurlijk sneller op.”

Het is opvallend dat geteste mensen op zo’n massaal evenement geen groter risico lopen dan thuis. Hoe kan dat?

Voss: “Op het evenement is iedereen getest, thuis niet. Dan neemt het risico op besmetting natuurlijk toe, ook omdat mensen boodschappen doen en bezoek ontvangen. De fieldlabs laten zien dat het risico op besmetting enorm omlaag gaat doordat er getest wordt en ook doordat mensen op een vaste plek zitten en een masker dragen. Dat scheelt aanzienlijk.”

Betekent dit dat bioscopen en theaters weer open kunnen? Uit het onderzoek blijkt dat een hoge besmettingsgraad in de samenleving geen punt is.

“Wat wij hebben willen aantonen, is dat het mogelijk is om inderdaad weer zalen te openen ook als het aantal besmettingen hoog is. Dat hebben we nu aangetoond: de fieldlabs vonden plaats toen het risiconiveau in de samenleving ‘zeer ernstig’ was. Maar we zeggen niets over wanneer dit kan. Dat is aan het kabinet. Momenteel is het devies nog steeds om zoveel mogelijk thuis te blijven en thuis te werken en zoveel mogelijk drukte te vermijden. Dan past het niet in het beleid om elk theater en elke bioscoop open te doen. Toch is het nuttig om te weten dat we straks met meer dan dertig mensen in een theater kunnen zitten. Wat deze fieldlabs hebben laten zien, is dat het ook veilig kan met een bezetting van 50 procent of meer.”

U bent ook lid van het Outbreak Management Team. Zou u met deze uitkomsten adviseren om de zalen weer te openen? Mensen snakken naar versoepelingen.

“Ik spreek nu in mijn hoedanigheid als onderzoeker van het fieldlab. Er is maar één persoon die namens het OMT spreekt, en dat is Jaap van Dissel. Het kan zijn dat het onderwerp aan bod komt in aanloop naar de persconferentie, maar die vraag kan ik pas na dinsdag beantwoorden, als het kabinet zich over de maatregelen heeft uitgesproken.”

Vanaf afgelopen weekend zijn ook de pilots gestart met sneltesten. Zijn die de gouden oplossing? En hoe verhouden deze pilots zich tot de fieldlabs?

“We weten van de sneltesten dat ze een lagere sensitiviteit hebben dan de pcr-testen. Maar het voordeel is natuurlijk dat je ze veel korter op het evenement kunt inzetten. Het werkt goed voor evenementen die één dag duren, maar wat doe je met festivals of andere meerdaagse evenementen? Bovendien moet op deze locaties nog wel de anderhalve meter worden bewaard. Bij de fieldlabs hoeft dat niet. We kijken voornamelijk naar de contacten en hoe we die kunnen verminderen. Toch is het goed om met deze pilots te kijken hoe we een groot testsysteem kunnen opzetten. Dat gaat niet van de ene op de andere dag. Een tijdelijke testsamenleving, zo kun je het wel noemen.”

Op twee festivals, ook onderdeel van de fieldlabs, vonden zestien besmettingen plaats, bleek deze week. Wat betekent dat?

“Het is niet duidelijk of deze besmettingen allemaal op het festival hebben plaatsgevonden. Bovendien spreken we van zestien mogelijke besmettingen op een totaal van bijna 4000 mensen, inclusief medewerkers en artiesten. Sommige mensen hadden thuis een partner die was besmet. Je moet ook bedenken dat de festivals plaatsvonden op het moment dat we de hoogste piek in coronabesmettingen hadden ooit in dit land. Bij een van de festivals waren de meeste besmettingen, het zou kunnen dat er een mini-superspreading-event was. Maar goed, dat is speculeren. We zijn nog aan het evalueren.”

Lees ook:

Kerken willen ‘fieldlabs’, maar hoe moet dat als negatieve test niet kan worden verplicht?

Proeven met meer mensen bij kerkdiensten zijn lastig. Want anders dan bezoekers van festivals en casino’s, kunnen kerkgangers niet verplicht worden vooraf een negatieve coronatest te laten zien.