Provinciale Statenverkiezingen
BBB Drenthe heeft de koffie al klaar voor de verliezende partijen. ‘In Drenthe doen we het samen’
De stemmen zijn geteld en dus kan de formatie beginnen. Dat wordt in een aantal provincies nog best lastig.
Waar winnaars zijn, zijn ook verliezers en daar is de BBB in Drenthe zich maar al te goed van bewust. “Bij ons hangt een euforische stemming”, zegt lijsttrekker Gert-Jan Schuinder, “maar er heeft een politieke aardverschuiving plaatsgevonden.” Hij snapt dan ook best dat andere partijen misschien iets meer tijd nodig hebben om de uitslag een plekje te geven.
BBB wil daarom niet direct haast maken met het formele formatieproces. “We willen ruimte geven aan de emotie.” Wel is in Assen zaterdag een informele bijeenkomst voor de lijsttrekkers. BBB wil dan vooral kennismaken en bespreken hoe andere partijen nu naar het formatieproces kijken. “Gewoon onder het genot van een goede kop koffie.” Pas daarna zal BBB bekendmaken wie ze als verkenner naar voren zouden willen schuiven en als 29 maart alle nieuwe Statenleden geïnstalleerd zijn kan het zoeken naar een coalitie officieel beginnen.
De verkiezingsprogramma’s van andere partijen zijn doorgeplozen
In alle twaalf provincies is BBB de grootste partij. In Utrecht was het nog lang spannend, maar ook daar bleek donderdagavond dat de partij van landelijk voorvrouw Caroline van der Plas het met een verschil van zo'n 2100 stemmen won van GroenLinks. BBB krijgt dus het initiatief bij alle formaties. Hoe zal dat verlopen?
In de provinciehuizen worden de komende tijd zogenoemde 'duidingsdebatten’ gevoerd over de uitslag. Die zullen richting geven aan de gesprekken over mogelijke coalities. In Utrecht en Zeeland vindt dat debat vrijdag al plaats, in andere provincies wordt het gecombineerd met de installatie van de nieuwe Statenleden de komende weken.
Dat wil niet zeggen dat tot het installatiedebat achter de schermen niets gebeurt. Net als in Drenthe zal her en der al koffie worden gedronken, om af te tasten hoe de verschillende partijen naar de verkiezingsuitslag kijken. Sowieso is de BBB goed voorbereid, zoals Schuinder meermaals benadrukt. De verkiezingsprogramma's van andere partijen zijn doorgeplozen om te zoeken naar inhoudelijke overeenkomsten en er is nagedacht over wie zou kunnen optreden als informateur.
In veel provincies is de uitslag ingewikkeld
Zo'n informateur, zoals die er bij kabinetsformaties ook is, wordt de afgelopen jaren steeds vaker ook na lokale en provinciale verkiezingen ingezet om de partijen te helpen bij het formatieproces. Soms zijn het mensen van buiten de politiek, bestuurskundigen bijvoorbeeld, maar vaker nog betreft het (oud-)Kamerleden. Zo poogde VVD-prominent Hans Wiegel in 2019 namens Forum voor Democratie een nieuw college te vormen in Zuid-Holland. In datzelfde jaar trad oud-voorman van GroenLinks Bram van Ojik aan als informateur in de provincie Utrecht.
Wie dit jaar naar voren zullen worden geschoven is in de meeste provincies nog onbekend. In Utrecht kondigde BBB gisteren al wel aan dat de burgemeester van Oudewater, Danny de Vries (CDA), als verkenner aan de slag zal gaan. De hulp van buiten zal welkom zijn. In veel provincies is de uitslag ingewikkeld en dus kunnen de formaties maanden gaan duren. Het lijkt erop dat in Zuid-Holland zeker vijf partijen nodig zijn voor een meerderheid in de Provinciale Staten. Mogelijk zelfs meer, want D66 gaf voor de verkiezingen al aan niet met BBB samen te willen werken, wat de opties verder beperkt.
Kleintjes VVD en CDA
Ook in Utrecht wordt de formatie een puzzel. De Staten raken ook daar behoorlijk versplinterd. BBB en GroenLinks hebben waarschijnlijk beide zeven zetels. Samenwerking tussen die partijen ligt niet direct voor de hand, zei BBB-lijsttrekker Anton Verleun vrijdagochtend tegen RTV Utrecht. Maar als BBB het zonder GroenLinks wil proberen zijn minimaal vier andere coalitiegenoten nodig.
In Overijssel en Drenthe heeft de BBB een groot gat geslagen met de concurrentie. Daar kan de partij met slechts twee kleine partners erbij al een meerderheid vormen. De vraag is wel of bijvoorbeeld VVD en CDA als kleintjes in zo’n college willen aanschuiven. Om hen te bewegen dat te doen zal de BBB bereid moeten zijn tot concessies.
Schuinder weet al hoe hij de formatie wil aanvliegen. “Je kunt zeteltjes gaan tellen, maar ik heb altijd geleerd vanuit de inhoud te denken”, zegt hij. In de programma's ziet hij wat dat betreft meerdere scenario's, al wil hij ook weer niet al te veel op de zaken vooruit lopen. Vertrouwen heeft hij in elk geval. Want, zoals hij het graag zegt: “In Drenthe doen we het samen.”
Hoe bestuurbaar is Nederland straks nog?
Luister ook naar de nieuwste aflevering van de Trouw-podcast Haags Halfuurtje, waarin Niels Markus, chef van de politieke redactie van Trouw bespreek wat de zege van BBB allemaal in beweging kan zetten.
Lees ook:
Bouwen binnen de steden en geen zonnevelden op landbouwgrond: dit wil de BBB in de provincie
In het overgrote deel van de provincies is de BoerBurgerBeweging (BBB) de meeste Statenzetels veroverd. Wat wordt de inzet van die partij bij de onderhandelingen over de nieuwe colleges?
Deze BBB’ers mogen in hun provincie proberen een coalitie te vormen
Nieuwkomer BBB werd woensdag bij de Provinciale Statenverkiezingen in alle provincies de grootste partij. Wie zijn de provinciale lijsttrekkers die nu het initiatief krijgen bij de formaties? Vijf portretten.
