Auto's zijn zonde van de ruimte, en dus zijn ze in Utrecht kampioen autodelen

Na drie keer de elektrische Smart starten, dringt het door. Het bekende kuchen van een benzinemotor blijft uit; de auto is allang rijklaar. Het is muisstil in parkeergarage Grifthoek aan de Wittevrouwen­singel in Utrecht.

De gemeente heeft net deze eerste deelhub geopend als proef van drie jaar. Niki Sie, oprichter van aanbieder Juuve, liet zich voor zijn ­bedrijfsnaam inspireren door Jules Verne van ‘Reis om de wereld in 80 dagen’. Hij wil het ultieme gevoel van reisvrijheid aanbieden. Met de Juuve-app kun je reserveren: een elektrische auto, een grotere auto voor verder weg, een bestelbus of – vanaf de lente – een fiets. De ­gemeente wil op diverse plekken e-bakfietsen aanbieden.

Utrecht is kampioen autodelen. Het aantal deelauto’s per inwoner is al vijf jaar het hoogst van Nederland. Het aantal deelnemers nadert 10 procent van de 353.000 inwoners, het aanbod is rap gegroeid tot 4265 deelauto’s. Aanbieders zijn verder Greenwheels, SnappCar en We­drivesolar. De verklaring: Utrecht heeft veel jongeren die gewend zijn aan delen en kritisch zijn over autogebruik. Anderzijds is er het auto­luwe beleid. Zo kan iemand die ­autodelen probeert, zijn ingeleverde parkeervergunning terugkrijgen als het niet bevalt.

De Domstad won in 2018 de ­Autodeel Award vanwege de jarenlange aanpak. Nederlandse auto’s staan gemiddeld 23 uur per dag stil. “Zonde van de ruimte in een stad die steeds drukker wordt”, aldus verkeerswethouder Lot van Hooijdonk. “En zonde van je portemonnee.”

Minder verkeersgewonden

Met deelmobiliteit wil Utrecht zo’n luxe aanbod scheppen dat een huishouden beter en goedkoper af is zonder eigen auto. In Utrecht-Oost heeft 40 procent belangstelling voor autodelen, maar juist bij nieuwbouwprojecten – daar waar het autobezit nog hoog is – wil het bestuur mobiliteit veranderen. Als bewoners van begin af aan auto’s delen, went iedereen eraan, is de gedachte.

De e-Smart heeft maar honderd kilometer bereik. “E-auto’s die 300 of 400 kilometer halen, kosten nog 35.000 euro, dat is commercieel niet haalbaar”, zegt Sie, die landelijk 350 auto’s aanbiedt. Vijftig kilometer staat er op de display, voldoende voor een stadsrit. Het hek opent na kentekenherkenning en stilletjes glijdt de Smart de autoluwe singel op.

Van Hooijdonk (GroenLinks) is sinds 2014 verkeerswethouder. Al die tijd zijn openbaar vervoer en fiets prioriteit geweest. Dat heeft geleid tot de grootste fietsenstalling ter wereld (12.500 plaatsen bij het Centraal Station), het drukste fietspad (35.000 fietsers per dag op Vredenburg), meer groen voor fietsers, stoplichten die bij rood de seconden aftellen, en pop-upstallingen. Opvallend is dat het autogebruik op recordlaagte blijft. Slechts 19 procent van de Utrechters pakt de auto voor een stadsrit, 47 procent neemt de fiets. Mede hierdoor is het aantal verkeersgewonden afgenomen.

Fietsstad van de wereld

Wat moet er gebeuren om Utrecht fietsstad van de wereld te maken, zoals de wethouder ambieert? “We gaan het regionale fietsnetwerk verbeteren. Naar alle windrichtingen zijn betere fietsroutes in de maak, onder meer langs ov-knooppunten. En we gaan het stadsnetwerk verder verfijnen, door meer bruggen en tunnels aan te leggen”, zegt Van Hooijdonk.

Zo’n nieuwe barrière-slechter is de Dafne Schippers-fietsbrug over het Amsterdam-Rijnkanaal. Met hun hoofd diep in de capuchons van hun regenpak klimmen scholieren staand op de pedalen de brug op naar Leidsche Rijn. De Smartrijder zit droog bij de kachel. Maar om van hier naar de nieuwbouwwijk te komen, is het ook voor een e-auto flink omrijden. En die loopt daar net zo hard vast in een file. De fiets wint deze tijdrit.

Het autobezit in Leidsche Rijn is met 84 procent hoog. Toch reizen klanten van speelgoedzaak Hout-doe vooral met bus of trein, valt de Brabantse eigenaar op. Zoals Jeroen Bastiaansen uit Arnhem, die hier om de hoek werkt. “Ik heb wel een auto maar dan sta je in de file”, zegt hij met een cadeau in de hand. “De treinverbinding hierheen is ideaal.”

Terug naar de deelhub zakt het bereik op de display kilometers voor de parkeergarage ineens van negen naar nul kilometer. Te warm gestookt, te veel wedstrijdjes bij het verkeerslicht? Gelukkig lukt het de Smart op z’n plek te parkeren. Aan de paal laadt hij braaf op voor de volgende gebruiker.

Lees ook:
‘Utrecht wil dóór op het autoluwe pad, maar daarvoor hebben we het grote geld van Den Haag nodig’

“Regionale bussen, trams, ­metro’s zijn totaal uit hun jasje gegroeid. Het netwerk is te klein en veel lijnen zitten overvol”, zegt verkeerswethouder Lot van Hooijdonk (GroenLinks).

Hup, op de fiets of met de snelbus naar hartje Den Bosch

Overal nemen de files toe. Hoe houden groeiende steden de binnenstad leefbaar? Deel 1 van een serie: Den Bosch zet in op transferia en een snelfietsnetwerk voor elektrische fietsen.