Asieladvocaten: ‘Deadline om achterstanden bij IND weg te werken wordt hoogstwaarschijnlijk weer niet gehaald’

De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) slaagt er hoogstwaarschijnlijk opnieuw niet in om alle oude asielaanvragen op tijd weg te werken. Vorige maand nog beloofde staatssecretaris Ankie Broekers-Knol van justitie dat de 7000 nog wachtende vluchtelingen uiterlijk halverwege dit jaar horen of ze asiel krijgen of niet. Uit een rondgang langs vreemdelingenadvocaten blijkt dat zij daar geen vertrouwen in hebben.

Volgens de advocaten schetst de staatssecretaris een te optimistisch beeld van de huidige stand van zaken. Tussen 1 april en 31 december vorig jaar handelde de IND vooral overzichtelijke, minder moeilijke zaken af, zeggen ze op basis van de zaken die zelf begeleidden. Daar zaten veel aan de oorlog ontsnapte Syriërs, Jemenieten en minderjarige Jezidi’s tussen, die vaak asiel krijgen. De complexe dossiers, van bijvoorbeeld politiek activisten of homoseksuelen die hun land zijn ontvlucht, liggen nog op de stapel. De IND telt in totaal zo’n 2500 ingewikkelde zaken. “Als de IND over die eerste 7500 zaken negen maanden deed, waarom zouden die laatste 7500, waar ook ingewikkelde dossiers tussen zitten, dan sneller gaan?”, merkt vreemdelingenadvocaat Igna Oomen op.

30 à 40 miljoen euro aan dwangsommen

De IND kampt al jaren met achterstanden. Vluchtelingen wachten soms al bijna drie jaar op uitsluitsel, terwijl de wettelijke beslistermijn zes maanden is. Vorig jaar piekte het aantal oude asielaanvragen op 15.350. Door zo in gebreke te blijven, legden rechters de dienst vorig jaar tussen de 30 en 40 miljoen euro aan dwangsommen op. Het zorgde vorig jaar voor verbolgenheid bij Tweede Kamerleden en het schrappen van de mogelijkheid om de IND dwangsommen op te leggen. Kort daarna tuigde staatssecretaris Broekers-Knol in allerijl een speciale taskforce op, die alle oude aanvragen nog voor het einde van 2020 moest wegwerken.

Dat die eerste deadline niet werd gehaald, schreef de staatssecretaris toe aan opstartproblemen vanwege de toen nog nieuwe coronapandemie. De advocaten klagen echter dat die taskforce een chaotische dienst is, die na bijna een jaar proefdraaien nog altijd een onervaren indruk wekt. Taskforcemedewerkers hebben te weinig dossierkennis, stellen verkeerde vragen of laten dossiers die iets meer ervaring vereisen, langer op de stapel liggen. Vluchtelingen moeten maanden wachten voor ze hun verhaal aan de IND mogen doen of krijgen soms uitnodigingen voor interviews die ze al hebben gehad. Als ze dan toch hun verhaal kunnen doen, wordt het interview soms afgebroken, omdat de dienstdoende taskforcemedewerker niet ervaren genoeg is.

Seksuele geaardheid

Zo werd het interview van de cliënt van vreemdelingenadvocaat Peter van Schijndel afgekapt, omdat de man zich beriep op zijn seksuele geaardheid. De interviewster kon daar niet de juiste vragen over stellen. De cliënt van advocaat Jo-Anne Nijland, een transvrouw, werd steevast met ‘hij’ aangesproken. Over haar transseksualiteit zijn nauwelijks vragen gesteld. En advocaat Hilde van Asperen kreeg te horen dat het verhaal van haar Eritrese cliënt niet klopte, omdat de genoemde data niet met elkaar strookten. Wat de taskforcemedewerker niet wist, is dat er in Eritrea een ander kalenderjaar geldt dan in het Westen. De cliënt gebruikte beide jaartellingen.

Het komt de zorgvuldigheid niet ten goede, zeggen de advocaten. Of asielzoekers door de slordigheden van de IND meer risico lopen om onterecht te worden uitgezet, kunnen ze niet zeggen, maar advocaten moeten wel harder hun best doen om onjuistheden uit dossiers te houden. En ook dat wordt ze niet makkelijk gemaakt. De IND reageert niet op hun klachten of op verzoeken tot inzage op basis van de Wet openbaarheid van bestuur. En om zoveel mogelijk oude aanvragen weg te werken, houdt de IND niet altijd rekening met de agenda van advocaten. Kan de eigen advocaat van de asielzoeker niet, dan moet hij op zoek naar een ander. “We hebben jaren geleden bevochten dat een asielzoeker één advocaat krijgt. Dat staat nu wel erg onder druk”, zegt advocaat Van Asperen.

Lees ook:

Het lange wachten op de IND: waarom de asielprocedure zo traag is

De achterstanden bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zijn nog altijd niet weggewerkt. Volgens experts kampt de IND al jaren met hetzelfde probleem: de organisatie krijgt te weinig geld om pieken in de asielstroom goed te kunnen verwerken.