KamerdebatKamerdebat
Amelisweerd geasfalteerd? ‘In de bestaande snelwegbak kun je prima 12 rijstroken maken’
Bij het landgoed Amelisweerd ligt een van de meest beruchte stukken snelweg van Nederland. Protest tegen de verbreding ervan stapelt zich op. De Tweede Kamer buigt zich vandaag weer over de uitbreidingskwestie.
“Ik ken een eik, die staat hier al een eeuw”, zegt filmregisseur Jean van de Velde. Hij blikt triestig in de camera. “Als die tegen de vlakte gaat…” Presentatrice Sofie van den Enk vult aan: “…dan is de tijdswinst voor de weggebruiker één minuut.” Het filmpje verspringt naar cabaretier Vincent Bijlo. “Tel uit je winst, minister.”
In de video, getiteld #StopDeVerbreding, spreken BN’ers zich uit tegen de verbreding van de A27 bij het historische landgoed Amelisweerd, ten oosten van Utrecht. Om de verkeersdoorstroom te bevorderen wil demissionair minister Cora van Nieuwenhuizen (infrastructuur en waterstaat, VVD) de rijksweg bij Amelisweerd uitbreiden van tien naar veertien rijstroken, ofwel vijftien meter aan beide kanten. Daardoor verdwijnt 8 hectare natuurgebied en 1 hectare bos (zo’n 350 bomen).
Onveilige ‘weefbewegingen’
De verbreding is onderdeel van een groter project: het verruimen van de A12, de A27 en de A28 rond Utrecht. Woensdag komt de kwestie hoogstwaarschijnlijk opnieuw ter tafel in de Tweede Kamer tijdens een commissiedebat over huidige en toekomstige infrastructuurprojecten. De verbredingen, die onlangs weer op felle kritiek konden rekenen, zijn hard nodig, vindt de minister. De Utrechtse Ring vormt een kruispunt voor lokaal, regionaal en doorgaand verkeer, en op een doordeweekse dag in 2018 bevonden zich op de A12 en de A27 zo’n 220.000 auto’s. Door dicht op elkaar liggende knooppunten en rijstrookovergangen ontstaan files, en auto’s moeten op het traject veel ‘weefbewegingen’ maken, wat voor verkeersonveiligheid kan zorgen.
Het ministerie berekende dat de verkeersdrukte in de toekomst alleen maar zal toenemen. De laatste vijf jaar steeg het aantal motorvoertuigen op snelwegen rond Utrecht met zo’n 10 procent. Uit prognoses blijkt dat die groei doorzet: het aantal personenauto’s is sinds 2010 met 14 procent toegenomen, en experts voorspellen dat de economie na de coronacrisis snel weer aantrekt. De coronacrisis zorgt slechts voor een ‘tijdelijke dip in de mobiliteit’, stelt het ministerie. “Daarmee lossen we de groei niet op, ook niet als iedereen één dag thuis werkt, zoals het Centraal Planbureau voorspelt”, aldus een woordvoerder.
59 hectare bos verdwijnt
De verbreding gaat ten koste van groen. Voor de 59 hectare bos die rond Utrecht verdwijnt, plaatst het ministerie wel 64,7 hectare terug: 45 hectare rond de Ring, 4 hectare bij De Bilt en 15 hectare krijgt mogelijk een bestemming in landgoed Haarzuilens, ten noordwesten van Utrecht. Jos Kloppenborg, voorzitter van de Kerngroep Ring Utrecht die al jarenlang strijdt voor behoud van landgoed Amelisweerd, vindt de compensatie onvoldoende. “Het gebied is eeuwenoud en zeer dierbaar”, zegt hij. “De coronacrisis heeft aangetoond dat we natuur nodig hebben om tot rust te komen. Juist nu zetten grote werkgevers in en rond Utrecht volledig in op thuiswerken.”
De Kerngroep was mede-initiator van de petitie ‘Snelweg A27 niet verbreden’, die ruim 130.000 keer werd ondertekend en 1 juni aan de Tweede Kamer is aangeboden. Kloppenborg zou liever zien dat de minister voor een andere maatregel kiest: het aanpassen van rijstroken binnen de bestaande snelwegbak. “Het is perfect mogelijk om daarin twee keer zes rijstroken te maken. Die optie voldoet aan alle eisen.” Daarnaast pleit hij voor een geschikter ov- en fietsnetwerk. “Steeds meer mensen gebruiken e-fietsen. Met een verbeterd fietsnetwerk kunnen Utrechters vaker de auto laten staan.”
Artsen bezorgd over extra fijnstof
De gemeente Utrecht verzette zich al eerder tegen de plannen van de minister. Deze week spraken ook 336 artsen uit Utrecht zich uit tegen de plannen: ze maakten zich zorgen over gezondheidsrisico’s door extra fijnstof. De Provinciale Staten van Utrecht toonden zich deze week voorstander van een uitbreiding van rijstroken binnen de huidige bak. Een meerderheid van de fracties vreest voor jarenlange bouwoverlast en aantasting van het landgoed. Volgens het ministerie bleek de aanpassing van de huidige bak na onderzoek ‘niet verkeersveilig’ en ‘technisch niet maakbaar’. De Kerngroep reageert binnenkort met een rapport waarin zij deze bezwaren denkt te ontkrachten.
Duidelijkheid over de toekomst van de Ring zal nog een tijd op zich laten wachten. Begin dit jaar werd het project door de Tweede Kamer ‘controversieel’ verklaard, wat betekent dat het demissionair kabinet er geen besluit meer over mag nemen. Na het laatste tracébesluit van de minister, getekend in november 2020, startten verschillende actievoerders een beroepsprocedure bij de Raad van State. Wanneer een uitspraak volgt is nog niet bekend.
Bezetting met boomhutten
In de jaren tachtig leidde de aanleg van de A27 bij Amelisweerd tot grote protesten, weet Kloppenborg. “Actievoerders bezetten het bos en bouwden boomhutten. Dat startte de discussie over het nut en de noodzaak van rijkswegen.” De Tweede Kamer stemde uiteindelijk nipt voor de bouw van de snelweg. Tenten en boomhutten van actievoerders werden door politieagenten ontruimd.
Sinds de aankondiging van de verbreding, nu zo’n tien jaar geleden, laaiden opnieuw protesten op, van demonstraties met speelgoedautootjes tot hardloopwedstrijden. In 2019 vernietigde de Raad van State een tracébesluit uit 2016 na bezwaren van actiegroepen en milieuorganisaties. Volgens de Raad voldeden de stikstofberekeningen van het ministerie niet aan de norm.
Lees ook:
Volgens de bosman kan er af en toe best gekapt worden
Opnieuw brengen plannen om bomen te kappen in Amelisweerd, voor een verbreding van de snelweg A27, veel boze burgers op de been. ‘Kappen van bomen is hét recept voor protest’, schrijft ‘bosman’ Simon Klingen in zijn jongste boek over bos en klimaat.
