Agnes Jongerius: Onzekerheid grijpt werknemers naar de keel

Een hoger loon, hoe dwing je dat tegenwoordig nog af bij onwillige werkgevers? Kan dat eigenlijk nog wel met een traditionele staking, of zijn de vakbonden in veel sectoren wel zo’n beetje uitgespeeld met hun afnemende ledenaantallen?

Duidelijk is dat het broeit onder werknemers met een laag loon, niet alleen in Nederland maar in heel Europa. De prijzen die mensen betalen voor dagelijkse producten stijgen in recordtempo, terwijl de lonen min of meer op hun plaats blijven. Vorig weekend kwam het tot een ‘wilde staking’ onder bagageafhandelaars op Schiphol. ‘Wild’, omdat ze dit buiten de vakbond om hadden georganiseerd.

Een teken aan de wand, zei FNV-voorzitter Tuur Elzinga er donderdag over. Want ook onder buschauffeurs, callcentermedewerkers, en medewerkers in supermarkten en distributiecentra ziet hij de druk oplopen.

“Veel beleidsmakers die ik spreek realiseren zich niet hoeveel mensen zich nu enorm onzeker voelen”, zegt ook Europarlementariër Agnes Jongerius. “De energierekening, de duurdere boodschappen en de angst dat de prijzen nog verder gaan stijgen, dat grijpt werknemers allemaal echt bij de keel.”

Jongerius, in een vorig leven óók voorzitter van FNV, werkt ondertussen aan een Europees minimumloon. Met haar wetsvoorstel wil de sociaaldemocraat een soort ondergrens afdwingen in Europa: minimumlonen moeten wat haar betreft minstens 50 procent van het gemiddelde brutoloon in een lidstaat gaan bedragen, of minimaal 60 procent van het mediaan uurloon.

Iets wat veruit de meeste landen, waaronder Nederland, nu niet halen. Mocht haar wetsvoorstel worden aangenomen, en Jongerius denkt dat nog voor de zomer te kunnen bereiken, dan zou het minimumloon in Nederland weleens met meerdere euro’s kunnen stijgen naar zo’n 14 euro per uur.

Dat is, toevallig of niet, precies het bedrag waar FNV nu al jaren actie voor voert in Nederland.

Wat zegt het dat er Europese wetgeving voor aan te pas moet komen? Heeft de vakbeweging te weinig slagkracht?

Jongerius: “Ik denk dat je wel kunt stellen dat er te weinig tegenspel komt vanuit vakbonden. Dat zie je terug in de statistieken. Het aandeel van het nationaal inkomen dat bij werknemers terechtkomt is in heel veel landen enorm gezakt, ook in Nederland.

“Nu heeft dat verschillende oorzaken in Europa. Zo kregen sommige landen na de financiële crisis van 2008 het dringende advies uit Brussel om als bezuiniging hun minimumloon te verlagen. En in sommige sectoren werken veel arbeidsmigranten, zoals in de distributiecentra. Ook dat heeft de lonen gedrukt. Maar inderdaad, ook de vakbonden hebben een kleinere onderhandelingspositie.”

Voorziet u meer dus ‘wilde stakingen’ als dat hogere minimumloon er niet komt?

“Het zou mij een lief ding waard zijn als vakbonden wel het voortouw blijven nemen. Al was het maar omdat dat toch een betere bescherming biedt voor de betrokken werknemers. Als een werkgever juridische stappen onderneemt bij een staking, heb ik liever dat die de vakbonden voor de rechter daagt, en niet de individuele werknemers.”

Vakbonden hebben last van het hoge aantal flexwerkers, waardoor hun organisatiegraad daalt. Is het voor hun onderhandelingspositie, en dus een hoger loon, niet effectiever om dáár paal en perk aan te stellen in Brussel?

“Wat flexwerk betreft is Nederland bepaald geen typisch land in Europa. Vergeleken met de rest van de lidstaten is onze arbeidsmarkt extreem flexibel. Nederland moet daar dus zelf iets aan doen. Het is zelfs een vereiste om gebruik te mogen maken van de miljarden uit het coronaherstelfonds. Ik ben dus erg benieuwd wat daarvan gaat komen.”

Hoe moeten vakbonden verder aan meer leden komen?

“Vooral door veel de werkvloer op te gaan. Dat doet FNV heel goed op Schiphol, en eerder is het ook gelukt in de schoonmaak. Zet gewoon je beste mensen in, en laat die elke dag met werknemers praten om te laten zien dat het ook anders kan.”

Lees ook:

FNV-voorzitter: Snel extra geld nodig voor lagere inkomens, anders volgen grote acties

De tijd van praten is voorbij. Als er niet snel iets aan de koopkracht van lagere inkomens gebeurt, voorziet vakbond FNV dat acties zoals afgelopen weekend op Schiphol een nog veel uitgebreider vervolg krijgen.