Keti Koti
Advies aan Ollongren: Veroordeel slavernijverleden in nieuwe wet
Leg bij wet vast dat de slavernij onder Nederlands gezag een misdaad tegen de menselijkheid was. Bied daarvoor ook excuses aan. Zo luidt het advies dat minister Ollongren donderdagmiddag heeft ontvangen.
Het zijn stevige aanbevelingen, die veel stof zullen doen opwaaien: excuses, erkenning van het aangedane leed, herstelmaatregelen, een nationale herdenkingsdag, een slavernijmuseum: allemaal taken van de regering, die dat bij wet moet regelen, zo staat in een advies dat demissionair minister Ollongren (binnenlandse zaken) gisteren in ontvangst nam. “We kunnen nu geen nieuwe dingen meer in gang zetten”, reageerde Ollongren. “Maar het rapport ligt er en dat ligt er ook voor een nieuw kabinet.”
“De tijd van vrijblijvendheid en wegkijken is nu echt voorbij”, schrijft het Adviescollege Dialooggroep Slavernijverleden daarin. Ook voor koning Willem-Alexander heeft hierin een taak. “Voor heel veel nazaten die nog steeds elke dag de gevolgen van slavernij en racisme meemaken, zou de symbolische waarde van excuses door de koning heel groot zijn”, zegt Dagmar Oudshoorn, voorzitter van het college. “1 juli 2023 zou een goed moment zijn, dan is het 150 jaar geleden dat de slavernij feitelijk werd afgeschaft.”
Emotionele reacties
Spreek met zoveel mogelijk mensen over het slavernijverleden en de doorwerking daarvan anno nu, dat was de opdracht die minister Ollongren vorig jaar juli aan het college gaf. “Dit onderwerp maakt veel emoties los, zo bleek wel uit de reacties die we hebben gehad van mensen die we hierbij hebben betrokken”, vertelt Oudshoorn.
Ze schat dat zeker meer dan duizend mensen, ook in Caribisch Nederland, hebben deelgenomen aan al of niet digitale bijeenkomsten. Leerlingen en studenten, en ook mensen uit doelgroepen als justitie, media, sport, bestuur en zorg. “Uit de zwarte of gekleurde gemeenschap hoor je vaak: ‘ga nu eindelijk eens aan de slag’. Aan de andere kant hoor je van mensen die hun geschiedenis herschreven zien worden: ‘je kunt tegenwoordig niks meer zeggen.”
Zijn alle witte mensen verantwoordelijk?
Juist vanwege die oplaaiende emoties zou je excuses en andere maatregelen moeten regelen in een wet. Oudshoorn: “Heel vaak komt in de discussies de vraag op of alle Nederlanders, of alle witte mensen, verantwoordelijk zijn voor het slavernijverleden. Door het in een wet te zetten maak je duidelijk: Nee, de staat is daarvoor verantwoordelijk, als rechtsopvolger van degenen die toen de slavenhandel mogelijk maakten en bedreven.”
Het college wil in de wet ook regelen dat de staat werkt aan herstel, bijvoorbeeld door financiële ondersteuning voor een slavernijmuseum, een kenniscentrum voor het slavernijverleden en slavernijmonumenten. Herstel kan ook betekenen: meer aandacht aan het slavernijverleden in het onderwijs, een nationaal onderzoek naar het slavernijverleden, en aanwezigheid van regeringsleden bij Keti Koti-herdenkingen. Civiel- of strafrechtelijke aansprakelijkheid wil het college in de wet uitsluiten.
