Aanpak excuses slavernijverleden ‘arrogant, overhaast en ethisch onacceptabel’
Voorzitter Barryl Biekman van het Landelijk Platform Slavernijverleden hekelt de manier waarop de Nederlandse regering volgende maand excuses aan wil bieden voor het slavernijverleden.
Eensgezindheid is vaak ver te zoeken in Suriname. Maar het plotselinge nieuws dat het Nederlandse kabinet op 19 december excuses gaat aanbieden voor het slavernijverleden, wordt unaniem afgedaan als ‘overhaast’, ‘onrespectvol’, ‘arrogant’ en ‘volstrekt onaanvaardbaar’. Dat minister Franc Weerwind voor rechtsbescherming, als ‘nazaat van de tot slaafgemaakten’, naar voren wordt geschoven als brenger van de excuses aan Suriname noemen direct betrokkenen wrang.
Barryl Biekman, voorzitter van het in Nederland gevestigde Landelijk Platform Slavernijverleden, is met stomheid geslagen. Het platform fungeert sinds de eeuwwisseling als een stem voor nazaten en doet onderzoek naar de sporen van slavernij. “We hebben alle redenen om twijfels te hebben, erg boos te zijn en kwalificaties als onrespectvol en onbeschoft te gebruiken. Bovendien, vanwaar die haast?” zegt ze aan het terras van het Royal Torarica Hotel in Paramaribo. De Surinaamse organisaties Nationale Reparatie Commissie en het Nationaal Comité Herdenking Slavernijverleden delen die kritiek.
Verschillende bewindspersonen zullen volgende maand afreizen naar Suriname en het Caribisch deel van het Koninkrijk om de excuses aan te bieden. Over de keuze voor minister Weerwind als boodschapper aan Suriname zegt Biekman: “Dat je een nazaat van tot slaaf gemaakten stuurt naar een land om andere nazaten van tot slaaf gemaakten excuses aan te bieden, is ethisch onacceptabel.” Surinamers willen excuses van de Nederlandse premier of van de koning, stelt zij.
‘Deze excuses voelen niet lekker aan’
Belangenorganisaties hebben zich decennia beijverd voor excuses en herstelbetalingen. Er was weinig hoop dat het spoedig zou gebeuren, vooral omdat premier Mark Rutte herhaaldelijk aangaf er niet voor te voelen. Je kan het de huidige generaties Nederlanders niet kwalijk nemen, was steeds zijn redenering. Hierin kwam een kentering na eerst een oriëntatiebezoek van een Tweede Kamerdelegatie in augustus dit jaar en een maand later van de premier zelf. Surinamers hielden er het gevoel aan over dat naar hen ‘geluisterd’ wordt. Er kwam ook vaart in de kwestie.
Maar de aankondiging dat dit 19 december op deze wijze gaat gebeuren, wordt nu gezien als eenzijdig en overhaast, vertelt Biekman. “Deze excuses voelen niet lekker aan. Die datum is willekeurig en van geen enkele historische waarde.” De organisaties geven de voorkeur aan 1 juli 2023, bij de herdenking van 150 jaar afschaffing slavernij door Nederland.
Biekman was net op weg naar de Nederlandse ambassadeur in Suriname, Henk van der Zwan, toen ze hoorde over de keuze voor 19 december. “Ik ben er erg van geschrokken. Dat gaf mij de gelegenheid dit ook aan de orde te stellen aan de ambassadeur. In hoeverre is rekening gehouden met de wensen van de Surinaamse geledingen over het excusesverhaal?”
‘Bij excuses hoort een herstelprogramma’
In 2001 verklaarde de VN de trans-Atlantische slavenhandel, slavernij en kolonialisme tot ‘misdaden tegen de menselijkheid’. Landen die zich hieraan schuldig hebben gemaakt, zijn opgeroepen ‘genoegdoeningsprogramma’s’ te realiseren. Het Landelijk Platform Slavernijverleden heeft een wetenschappelijke ‘kaderschets voor succesvolle excuses’ opgesteld en gedeeld met zowel de Tweede Kamer als het kabinet.
‘Context’ is daarvan een essentieel onderdeel en wat dat betreft voldoen de excuses die al eerder zijn gemaakt door de vier grote Nederlandse gemeenten niet, zegt Biekman. “Deze excuses zijn aan niemand geadresseerd en de meest banale die je kan bedenken. Bij excuses hoort een herstelprogramma en dat vergt participatief overleg. Ervan uitgaand dat het een tweerichtingsverkeer is, spreek je met elkaar af hoe de tekst zal luiden en hoe die gepubliceerd gaat worden.”
Als de excuses toch door het kabinet worden doorgezet op 19 december, dan zijn ze wat Biekman betreft bij voorbaat ‘mislukt’. “De nazaten van tot slaaf gemaakten zullen nog bozer worden, want de waarde die het zou moeten krijgen, hebben deze excuses dan niet.”
Lees ook:
Kabinet pakt excuses slavernijverleden grootscheeps aan
Zeven bewindslieden vliegen volgende maand naar Suriname en de Cariben om sorry te zeggen voor de slavernij. Premier Mark Rutte zal spreken vanuit Nederland.
