Emancipatie
Aandeel vrouwen in gemeenteraad van grote gemeenten stijgt fors
Het aandeel vrouwen in de gemeenteraden van grote gemeenten is fors gegroeid. Voorkeurstemmen speelden daarbij een belangrijke rol.
De lokale politiek was lange tijd een mannenbolwerk, maar vrouwen krijgen in steeds meer gemeenteraden voet aan de grond. In minstens dertien van de zeventig grootste gemeenten zijn tijdens de gemeenteraadsverkiezingen meer vrouwen dan mannen gekozen, laten voorlopige cijfers van stichting Stem op een Vrouw zien. In nog eens vijf gemeenten is de man-vrouwverdeling zo goed als gelijk.
Ter vergelijking: in de afgelopen vier jaar waren vrouwen in slechts zeven van de 345 Nederlandse gemeenteraden in de meerderheid, waarvan drie grote gemeenten. De verschuiving lijkt mede te danken aan het grote aantal vrouwen dat met voorkeurstemmen is gekozen. Ruim 150 vrouwen in de grootste zeventig gemeenten, tegenover 70 vier jaar geleden.
Groningen een uitschieter
In sommige gemeenten zijn opvallende uitschieters te zien. Neem Groningen, waar liefst zeven extra vrouwen zijn gekozen met voorkeurstemmen. Voor het eerst in de geschiedenis is de Groningse gemeenteraad overwegend vrouw. Dat geldt ook voor steden als Zwolle, Nijmegen en Haarlem, waar het aandeel vrouwen met tientallen procenten toenam in vergelijking met vier jaar geleden.
Het gaat om voorlopige conclusies, benadrukt de Stichting Stem op een Vrouw. Van de 70 grootste gemeenten hebben er 67 de cijfers openbaar gemaakt. In drie gemeenten zijn nog hertellingen bezig. Er kunnen nog verschuivingen plaatsvinden, vanwege kandidaat-raadsleden die afzien van hun zetel en de benoeming van wethouders, waardoor raadsleden doorschuiven.
Afgelopen vier jaar was nog ruim 30 procent van de raadsleden vrouw, dat lijkt nu fors meer te worden. Alleen al in de grootste gemeenten gaat het om liefst 41 procent. Het landelijke beeld volgt later deze week. “Het ziet er veelbelovend uit”, zegt Devika Partiman van Stem op een Vrouw. “Kiezers stemmen niet meer blind alleen op de eerste vrouw op de lijst, maar ook bewust op andere vrouwen.”
Minder haantjesgedrag, meer inhoud
Voorkeurstemmen worden uitgebracht op vrouwen uit het hele politieke spectrum; kiezers van onder meer ChristenUnie, CDA, D66, GroenLinks, VVD en vele lokale partijen hebben extra vrouwen de raad in gestemd. Partiman: “Wat hoopvol stemt, is dat we zien dat kiezers vaak een voorkeurstem uitbrengen op jonge vrouwen, vrouwen van kleur en op lbt+-vrouwen.”
Gaat er ook wat veranderen in de gemeenteraden met meer vrouwen? Ja, denkt Mirjam Slobbe-Voogt, vicevoorzitter van de Vereniging voor Raadsleden en raadslid in Zwijndrecht (CDA). “Voor de besluitvorming zijn meer vrouwen van groot belang. Minder haantjesgedrag, soms meer op de inhoud.” Het verschil ligt volgens Slobbe-Voogt in het gebied van integriteit en vertrouwen in de politiek. “Daarnaast zou dit best een oplossing kunnen zijn voor minder macht en meer tegenmacht.”
Politicoloog Liza Mügge doet al jaren onderzoek naar vrouwen in de politiek. “Het lijkt erop dat campagnes om meer vrouwen in de gemeenteraad te krijgen succesvol zijn geweest”, constateert zij. Nu veel vrouwen met voorkeurstemmen in de raad komen, geeft dat volgens de politicoloog een duidelijk signaal af. “De partij bepaalt de volgorde van de mensen op de lijst, maar de kiezer vindt blijkbaar iets anders.”
Drie vrouwen aan het woord die met voorkeurstemmen zijn gekozen
Evelien Bernabela, Partij voor het Noorden (Groningen)
Evelien Bernabela (43) rekende er niet op, maar komt met 1072 voorkeurstemmen toch in de gemeenteraad van Groningen. De nummer vijf van de Partij voor het Noorden, die 2 zetels haalde, was de enige vrouwelijke kandidaat op de lijst. Samen met zes andere vrouwelijke kandidaten die met voorkeurstemmen in Groningen zijn gekozen, zorgt ze ervoor dat de raad voor het eerst in meerderheid vrouw is.
“Heel bijzonder. Een van de redenen om mij verkiesbaar te stellen, was dat ik meer vrouwen en verschillende culturen in de raad belangrijk vind. Mijn vader komt van Bonaire, vandaar. De Groningse raad is niet alleen een mannenbolwerk, maar ook overwegend wit. Met mijn inlevingsvermogen kan ik als vrouw echt wat toevoegen, mannen zijn toch wat zakelijker. Kiezers stemden naar mijn idee niet alleen omdat ik een vrouw ben, veel mensen in de stad kennen mij ook. En sommigen kiezen voor mij vanwege mijn leuke achternaam, dat heb ik ook gehoord.”
Kim Faber, GroenLinks (Veenendaal)
Kim Faber (19), kandidaat-raadslid van GroenLinks Veenendaal, moet er nog even van bijkomen dat ze vorige week met 557 voorkeurstemmen werd gekozen. De student chemie haalde meer stemmen dan de fractievoorzitter en zou daarmee alleen in de raad komen, omdat Groenlinks één zetel haalde. Ze bedankt in eerste instantie voor de zetel.
“Het was schrikken. Eerlijk gezegd moet ik het allemaal nog een beetje laten bezinken. Voor de fractievoorzitter was het ook wel even schrikken. Hoewel ik graag wil luisteren naar de kiezer, ga ik niet direct de raad in. Dan zou ik in mijn eentje in één klap alles moeten doen. Liever goed dan snel, dus ik ga eerst meekijken als schaduwraadslid. De raadszetel neem ik dan op een later moment over, als ik goed ben ingewerkt. Wat ik juist als vrouw kan toevoegen, vind ik een lastige vraag. Ons geluid zal niet veranderen, maar wij kunnen als vrouwen wel andere prioriteiten stellen dan mannen.”
Annelies Dorst, SGP-CU (Hendrik-Ido-Ambacht)
Voor Annelies Dorst (49) was het geen uitgemaakt zaak dat ze haar raadszetel zou innemen in Hendrik-Ido-Ambacht. Maar ze gaat het wel doen. De ondernemer stond op een onverkiesbare dertiende plek op de gezamenlijke lijst SGP-ChristenUnie. De eerste dertien kandidaten waren mannen.
“Er is een bommetje gedropt. Als lijstduwer namens de ChristenUnie ben ik met 198 voorkeurstemmen gekozen, daar had ik natuurlijk helemaal niet op gerekend. Allerlei radertjes begonnen te draaien. Hoe ga ik dit combineren? Na gesprekken met mijn gezin en mijn medewerkers besloot ik het toch te doen. Het combineren van werk en privé is voor een vrouw belangrijker dan voor een man. De eerste roeping van God is dat ik er zal zijn voor mijn man en kinderen, daarna komt de rest. Zij staan gelukkig achter mij. Als vrouw en ondernemer kan ik een toegevoegde waarde zijn. Mannen vliegen onderwerpen toch vaak anders aan.”
Lees ook:
SGP-vrouw bedankt voor onverwachte raadszetel
Een nieuw fenomeen bij de SGP: kiezers die met voorkeurstemmen een vrouw aan een zetel helpen. Maar Anne Prins (26) ziet ervan af.
