2G en 3G zijn nu nauwelijks effectief, dus dan maar 1G? ‘In Denemarken lukt het ook gewoon om iedereen te testen’

Vrij stellig zei minister van volksgezondheid Ernst Kuipers vrijdag dat het 2G-beleid op termijn ‘absoluut’ gaat helpen bij het openen van de maatschappij. Wel wilde hij een onderzoek naar het effect van alle soorten coronapassen nog even afwachten. Die studie ligt er nu en de resultaten ondermijnen zijn uitspraak. Want door de omikronvariant van het virus hebben 3G én 2G relatief weinig effect, zo blijkt.

Het onderzoek is uitgevoerd door een team van de TU Delft, het UMC Utrecht en het Erasmus MC. Centrale conclusie: het 3G- of 2G-systeem is vooral effectief wanneer de vaccins goed beschermen tegen een coronabesmetting en weinig ongevaccineerden vanwege herstel recht hebben op een coronapas. Het tegendeel is nu het geval. “Op basis van ons onderzoek wordt het 2G- of 3G-beleid moeilijker te verdedigen”, zei onderzoeksleider Niek Mouter van de TU Delft in een reactie tegen de NOS.

Nog even voor de duidelijkheid: bij 2G krijgen alleen gevaccineerden en van corona genezen mensen een coronatoegangsbewijs. Bij 3G krijgen ook ongevaccineerden een QR-code na een negatieve test.

1G: testen voor toegang

Donderdag staat een Kamerdebat over de corona-aanpak op de agenda en de vraag aan minister Kuipers zal zijn: wat nu?

Een alternatief is iedereen testen voor toegang, ook wel 1G. Dit systeem is ook onderzocht en bleek een stuk effectiever dan 2G of 3G, zeker nu de omikronvarant dominant is. Minister Kuipers stuurde de resultaten van het onderzoek naar de Kamer zonder hier een conclusie aan te verbinden. Wel wees hij erop dat zijn voorganger de Kamer al heeft uitgelegd dat het kabinet massaal testen (1G) in relatie tot de kosten, de uitvoerbaarheid, de toepassing en proportionaliteit niet wenselijk vindt.

Het debat over 1G werd vorig jaar al gevoerd na een pleidooi van de ChristenUnie voor dit systeem in plaats van 2G, waarin ongevaccineerden worden uitgesloten. Dit nieuwe wetenschappelijke onderzoek levert volgens Kamerlid Mirjam Bikker hier nu ook het bewijs voor. Eerder pleitte ook GroenLinks al voor een grootschalige testsamenleving.

Die route krijgt steeds meer bijval; veel medisch deskundigen pleitten al voor testen als het alternatief voor 3G of 2G. Zoals dinsdag nog vier experts onder wie de hoogleraren Bert Niesters en Chantal Bleeker in een opiniestuk in NRC. Nog los van testen voor toegang schrijven zij dat ‘nut en noodzaak van fijnmazig testen is onderbelicht’. Weten of je wel of niet besmet bent heeft een enorme impact op gedrag en daarmee op de verspreiding van het virus, aldus het viertal.

‘Je moet het vooral willen, niets is makkelijk in een crisis’

Ook hoogleraar en crisisexpert Arjen Boin gelooft dat 1G gewoon kan, zegt hij. “Daar ben ik van overtuigd. In Denemarken kunnen ze toch ook 10 procent van de bevolking op één dag testen? Je moet het vooral willen, niets is gemakkelijk in een crisis.”

De crisisexpert was nooit voorstander van het 2G- of 3G-systeem, dat volgens hem zorgt voor schijnveiligheid: gebruikers ervan wanen zich onterecht veilig.

Boin is blij dat de wetenschap daarover nu uitsluitsel geeft. Wat hem betreft zijn er genoeg andere alternatieven en denkt men juist te veel in het model van een toegangspas. Zoals energie steken in het overhalen van mensen om zich toch te laten vaccineren. En de bewezen effectieve basismaatregelen breed inzetten: met testen, afstand en ventilatie kan er best wat, denkt Boin. “Ook in de horeca- of cultuursector, bijvoorbeeld alleen overdag.”

‘Geduld is altijd de oplossing’

Het probleem van de coronapas zit hem in het ontstaan ervan, zegt Boin. “3G en later 2G is bedacht omdat men tegen beter weten in de maatschappij wil openen. Het is een product van een ongeduldige overheid die een ongeduldige samenleving telkens snoepjes wil toewerpen.”

Het laatste antwoord dat Boin aandraagt is dan ook geduld. “Geduld is altijd de oplossing, maar dat hebben we niet. Dat begrijp ik wel want met geduld verdien je geen geld. Maar het lijkt erop dat omikron meevalt. Als dat echt zo is moeten we de samenleving gewoon na deze piek vrijgeven en ophouden met 2G of 3G.”

Lees ook:

Effect controversiële 2G-maatregel door omikron kleiner

Het kabinet gaat versoepelen, maar hoe kan dat zo veilig mogelijk? De coronapas bij de deur van een winkel of sportschool laten zien, lijkt niet langer het antwoord, zeggen experts tegen Trouw.

De coronabesluitvorming schuurt aan alle kanten

Opinie: Laten we niet vergeten dat de coronabesluitvorming vanuit democratisch oogpunt rammelt. Dat deed het onder het vorige kabinet. En dat doet het vooralsnog ook onder het nieuwe kabinet.