ReportageBewonersinitiatief
21 bruggen weg? Dat laten inwoners van Nieuwe Pekela niet gebeuren
Een groep inwoners van het Groningse dorp Nieuwe Pekela richt een coöperatie op om te voorkomen dat een groot deel van de bruggen moet verdwijnen.
‘Onze bereikbaarheid, uw brood’ staat op de deur van bakkerij van Monique Wester aan het Pekelerhoofddiep in Nieuwe Pekela. Het bruggetje naar haar winkel, één van de 34 die de twee dorpshelften met elkaar verbinden, staat op de nominatie om te verdwijnen, net als 20 andere bruggen. Het onderhoud is te duur. “Dat wordt het einde van mijn bakkerij”, vertelt Wester, “want tachtig procent van onze klanten komt van de overkant. We worden onbereikbaar voor bijvoorbeeld ouderen uit het verzorgingstehuis die hier met hun rollator komen. Die moeten dan te ver omlopen. En ik denk dat veel andere klanten hun brood bij de supermarkt aan de overkant gaan halen.”
De bruggen in Nieuwe Pekela, een Veenkoloniaal lintdorp, liggen in de dorpskern op loopafstand maar verder naar het zuiden zijn ze kilometers van elkaar verwijderd. Het zijn grotendeels blauw metalen draaibruggetjes voor de fiets en een aantal klapbruggen voor auto’s. Ze zijn karakteristiek voor het dorp.
De gemeente Pekela besloot eind 2021 om er hooguit 13 te behouden, omdat er maar een half miljoen euro per jaar beschikbaar is voor onderhoud. Maar daarop kwamen de Pekelders in het geweer, vertelt voorman Maurits Langeler van Bruggenbelang Pekela: “Het hele dorp staat op zijn kop, iedereen vindt dat het anders moet. Als je twee derde van de bruggen weghaalt, haal je de bereikbaarheid in het dorp weg. De bruggen zijn bovendien beeldbepalend.”
Alternatief
Zijn actiegroep kwam daarom met een alternatief. Langeler: “We kunnen het voor dat geld namelijk zélf doen, met locale ondernemers. Zo hebben we in het dorp een machinefabriek, Rusthoven, die het onderhoud veel goedkoper zou kunnen uitvoeren, omdat hij dat tussen de bedrijven door kan doen. Die ondernemers zijn ook betrokken bij het dorp, die willen graag helpen.”
Onderdeel van het plan is de inzet van techniekleerlingen, die daardoor nog eens leren hoe bruggen te onderhouden. “Ze tillen een brug eruit, leggen hem in een loods en na een half jaar komt ’ie weer terug. De universiteit, de Hanzehogeschool en het Noorderpoortcollege werken eraan mee.”
Hij hoorde pas daarna dat voor deze aanpak het ‘uitdaagrecht’ (zie kader) is uitgevonden en besloot een coöperatie op te richten die een aanbod gaat schrijven om dit werk van de gemeente over te nemen voor 0,5 miljoen per jaar.
Burgemeester Jaap Kuin van Pekela wacht het plan met belangstelling af. “Als dit gaat lukken zou het fantastisch zijn, dan heb je echte burgerparticipatie. En ik ken de juridische haken en ogen, omdat het afwijkt van de aanbestedingsregels, maar wij durven dat risico wel te nemen. Als je je daardoor laat afschrikken gebeurt er niks.”
Dat vindt ook Pekelder Joost Mellius, die gehecht is aan deze karakteristieke bruggen: “Alleen al die fietsbruggetjes, in het Groningse heten ze ‘baddes’, horen bij ons dorp. Daar vechten we voor.”
Wat is het uitdaagrecht?
Het Right to Challenge is tien jaar geleden vanuit Engeland naar Nederland gewaaid. Het komt tegemoet aan de behoefte van burgers die beleid van de gemeente willen ‘verbeteren’. Tientallen gemeenten bieden die mogelijkheid inmiddels en er wordt ook regelmatig gebruik van gemaakt, vaak om een WMO-taak van de gemeente over te nemen. Burgers bieden dan aan de gemeente aan een bepaalde dienst goedkoper uit te voeren dan een andere (markt)partij.
De casus ‘Pekela’ is bijzonder, omdat het om een relatief groot bedrag gaat, een project van een half miljoen euro per jaar. Het is de vraag of dat juridisch kan, legt lector duurzaam coöperatief ondernemen Willem Foorthuis van de Hanzehogeschool uit: “De Hoge Raad heeft de constructie al in twee vergelijkbare gevallen verboden, want in essentie gaat de gemeente, als financier en mogelijk zelfs deelnemer aan zo’n coöperatie, op de stoel van een ondernemer zitten en dat is tegen de aanbestedingsregels. Jammer, want dat is nou juist in de geest van het uitdaagrecht. Nu krijgen gemeenten enerzijds te weinig middelen van het Rijk om hun taken uit te voeren, maar niet de vrijheid om mee te werken aan een alternatief.”
Lees ook:
Veel animo voor burgerberaad om vertrouwen in de politiek te herstellen
Lokaal en nationaal is het burgerberaad in opkomst. Overheden willen de kloof tussen burger en overheid dichten door een gelote groep burgers te laten meepraten.
