In schaapskleren

Na krap anderhalve eeuw is hij helemaal terug van weggeweest: de wolf. Tot voor kort was hij geen wild dier in ons midden, maar een roofdier van horen zeggen dat vooral aanwezig is in onze volkscultuur en in de taal. We kennen de wolf – zijn naam is mogelijk afgeleid van een Germaans werkwoord met de betekenis ‘(ver)scheuren’ – namelijk als een sprookjesdier dat er altijd op uit is om Roodkapje te verslinden. En als een laaghartig individu dat zich in roedelverband ontpopt tot een bloeddorstige belager van mensenkinderen, althans als we het lied Dodenrit van Drs. P. mogen geloven, waarin de wolf wordt gestereotypeerd als ‘bijzonder vlug ter been’ en ‘heel gemeen’.

Voor een dier dat lange tijd niet in levenden lijve in onze contreien voorkwam, is de wolf ruim vertegenwoordigd in ons idioom. Net als de leeuw en de slang staat de wolf dan ook symbool voor stereotiep gedrag. Hij staat onder meer bekend om zijn gulzigheid (‘honger hebben als een wolf’) en om zijn wreedheid: met iemand die ‘voor de wolven geworpen wordt’, loopt het nooit goed af.

Vooral de uitdrukking ‘een wolf in schaapskleren’ is populair. Die stond deze week nog in een opiniestuk in Trouw: ‘In ruil voor sponsorgeld helpt Natuurmonumenten ING haar ware aard te verhullen, als een wolf in schaapskleren.’ Die uitdrukking is echter niet gebaseerd op stereotiep wolvengedrag, al verkeren wolven wel graag in de buurt van schapen, die zij namelijk als een gemakkelijke prooi beschouwen.

De uitdrukking vindt haar oorsprong in het Bijbelboek Matteüs 7:15, waar Jezus zijn discipelen waarschuwt voor ‘valse profeten, die in schaapskleren op jullie afkomen maar in wezen roofzuchtige wolven zijn’. De uitdrukking verwijst dus naar een persoon die ogenschijnlijk onschuldig, maar in werkelijkheid levensgevaarlijk is. Uit het aangehaalde citaat blijkt dat de uitdrukking ook kan worden toegepast op organisaties.