De nieuwe ANS is nog zuiniger met het afkeuren van taalvormen

Afgelopen dinsdag schreef ik over de vernieuwde Algemene Nederlandse Spraakkunst, de ANS (op e-ans.ivdnt.org). Wat is er veranderd ten opzichte van de vorige druk? Vooral de vormgeving, de zoekmogelijkheden en de koppelingen met allerlei andere bronnen (zoals taaladviezen) zijn enorm verbeterd.

Inhoudelijk zijn er nog maar een paar hoofdstukken echt aangepakt. Er zit nog wel wat in de pijplijn, weet ik toevallig, maar voor nu zijn vooral de hoofdstukken over voorzetsels (omgedoopt tot ‘adpositie’) en ontkenning (‘negatie’) grondig herzien.

Wat vooral opvalt is dat de nieuwe ANS nog zuiniger is met het afkeuren van taalvormen. Het naslagwerk was natuurlijk altijd al opgezet als taalbeschrijving. Dat houdt in dat vooral de ‘taalwerkelijkheid’ beschreven wordt: de variatie in het taalgebruik, de verschillende mogelijkheden die de taal biedt. Maar toch konden de ANS-redacteuren in het verleden zich niet inhouden om hier en daar te zeggen dat iets ‘tegen de regels’ zou zijn, of dat iets ‘niet voor iedereen aanvaardbaar’ was, hoewel daar dan vaak op volgde ‘maar er hoeft geen bezwaar tegen gemaakt te worden’.

Geen krampachtigheid meer

Die krampachtigheid is er wel uit, en zeker in de nieuwe hoofdstukken. Sommige mensen zullen hier bezorgd over zijn, maar eigenlijk is het beter zo: doordat de nieuwe ANS ook meteen gekoppeld is aan de taaladviesliteratuur, is er een duidelijker verdeling van taken: het taaladvies vertelt je wat je moet doen als je je aan de conventies wilt houden, en de taalbeschrijving laat zien welke variatie er (soms desondanks) bestaat.

Een voorbeeld is de meervoudige ontkenning. De nieuwe ANS zegt: in sommige gevallen is dit informeel en op de grens van de standaardtaal (‘Ik maak nooit geen fouten’), soms is het algemeen (‘Nu niet en nooit niet’, of ‘Zeker niet, nee’). Het taaladvies zegt: in geschreven taal beter vermijden.

In de rubriek Taal worden grammaticale geschillen, etymologische enigma’s en andere taaltwijfels voor u opgehelderd door Peter-Arno Coppen en Ton den Boon. Ook een taalvraag? Mail naar p.a.coppen@let.ru.nl of tdb@taalbank.nl.