De citatenpuzzel was door de lockdown populairder dan ooit. Hier zijn de antwoorden

Deze uitspraak deed Rutger Bregman in De meeste mensen deugen, zijn bundel over een nieuwe geschiedenis van de mens. Het citaat van precies honderd letters is terug te vinden op pagina 450 van het boek, dat werd uitgeroepen tot het populairste van 2020. Bregman kreeg er de NS Publieksprijs voor.

Het puzzelen in coronatijd kwam veel deelnemers erg goed uit. Daar was deze keer meer dan genoeg tijd voor, al waren enkele puzzelaars die de prijsvraag digitaal te lijf gingen daar al klaar mee voordat de lezers van de papieren krant hun Trouw in de bus hoorden glijden. De eerste inzending die binnenkwam, was van Noud Roelen uit Arnhem, die zijn oplossing al op 24 december om 09.59 uur naar de Amsterdamse burelen had verstuurd. Natuurlijk ging het niet om die snelheid, maar om de juiste klik tussen citaat en degene die daarvoor verantwoordelijk was. Sommige deelnemers vouwen de puzzelpagina ieder jaar pas plechtig open op Tweede Kerstdag, om dan in één dag hun oplossing te vinden – of pas op oudejaarsdag of soms nog later.

De honderd citaten van het afgelopen jaar waren, zo bleek uit de inzendingen, nog meer welkom dan op andere eindejaarsdagen, die vaak volgeplempt zijn met allerlei activiteiten en plichtplegingen. Door de lockdown waren er dit jaar veel minder sociale contacten, minder logeerpartijen en minder bezoekjes. De gebruikelijke familiekring ontbrak om de puzzel gezamenlijk te lijf te gaan. ‘Het was deze keer geen vaste prik!’ schreef een inzender daarom veelbetekenend, om vervolgens vast te stellen dat er veel meer tijd was voor het puzzelen. Een Bredase, die nog nooit van de puzzel had gehoord, schreef dat zij de puzzel in coronatijd zag als ‘een geschenk uit de hemel’.

Een inzender uit Groningen, die met Kerst in de nachtdienst zat, had daar de puzzel na drie nachten al opgelost, mede dankzij haar collega’s. Een Amsterdamse vond het oplossen ook al zo snel gaan: gewoon in haar uppie op de bank, geen acht mensen die zich er tegenaan bemoeiden, geen klein grut dat terecht aandacht opeiste, alleen wat hulp van haar geliefde.

‘Voor het eerst in 34 jaar opgelost’

Nu was niet alles rozengeur en maneschijn. Of juist wel. Er kwamen ook nu weer inzendingen binnen die begonnen met de zin: ‘Voor het eerst in dertig jaar gelukt om ’m op te lossen!’(uit Leerdam). ‘Een hele nieuwjaarsdag aan besteed 11-17 uur en een stukje oudejaarsavond’ (uit Utrecht). In Assen hadden ze dikke pret gehad om de valkuilen. In ’s-Gravenzande vond men de puzzel eigenlijk ‘niet zo moei-lijk met Google bij de hand’, al kostte dat ‘toch een paar leuke uurtjes’. De overtreffende trap kwam uit Hardenberg: ‘Voor het eerst in 34 jaar opgelost’.

Maar neem nou Ankie Broekers-Knol, staatssecretaris van justitie. In Utrecht hadden ze het niet meer zo helder aan welk schandaal de naam van de VVD-ster verbonden was. Uiteindelijk landde ze bij ‘100 is 100’, hoewel dat citaat uiteindelijk toch niet ging over de snelheid op de rijkswegen, het maximum aantal demonstranten op de Dam of het aantal gasten in een theater. In Hardinxveld-Giessendam hadden ze ook al zo’n instinker. Wie had gezegd: ‘De mens wikt, God beschikt‘? Dat kon alleen Kees van der Staaij zijn? Toch was het Sigrid Kaag.

‘Wie gelooft in het goede van de mens’, en ook nog eens ‘in vrede en vergeving’: daar kon toch dit jaar geen kerstpreek tegenop, liet een puzzelaar uit Amersfoort weten. We zullen het de schrijver van ‘De meeste mensen deugen’ laten weten. En misschien haalt de dominee uit Amersfoort er wel stof uit voor zijn volgende kerstpreek. Een deelnemer uit Amsterdam was vaak verrast door de vele ‘wijze woorden’ in de puzzel. Of hij daarmee álle honderd citaten bedoelde? Gelukkig komt iedereen maar één keer voor in de puzzel, was een reactie: ‘Ook de vijfenveertigste president van Amerika’.

Wie deed welke uitspraak?

1 Een huis met een paar eigen koeien op het Zeeuwse platteland, dat lijkt me echt te gek. Schrijver/dichter Marieke Lucas Rijneveld wordt geprezen bij de verschijning van haar debuutroman ‘De avond is ongemak’. Gevraagd naar haar wens over tien jaar beantwoordt zij met haar visioen in Zeeland.

2 Zolang dat lijf nog te repareren valt, mag ik niet klagen. Ik heb twee kunstheupen, twee nieuwe ooglenzen en twee gehoorapparaten. Het was wel even wennen, alsof je met je kop in een emmer zit. Actrice Carry Tefsen.

3 Voor tv-begrippen is het programma echt stokoud. Antoinette Hertsenberg, presentatrice van tv-programma ‘Kassa’ dat 25 jaar bestaat.

4 Mijn diepste angst is dat de geschiedenis zich herhaalt. Ik ben mijn moeder kwijt en nu zie ik mijn vrouw slachtoffer worden. Prins Harry, hertog van Sussex, hekelt de pers zijn vrouw Meghan volgt.

5 Vandaag herneem ik mijn macht. Ik ben geboren in het verkeerde lichaam, wat betekent dat ik transgender ben. Make-upkoningin Nikkie de Jager.

6 Muziek is belangrijk voor me, maar ik fantaseer ook weleens over achter de bar staan: dat vond ik prettig werk. Een broodjes- en haringzaak beginnen lijkt me leuk. Die noem ik dan ‘Beethoven’. Floris Kortie, medewerker tv-programma ‘Podium Witteman’.

7 Er zijn doden gevallen, dat mag nooit meer gebeuren. Maar het was oorlog en tijdens een oorlog worden fouten gemaakt. Desi Bouterse, president van Suriname.

8 Wij hebben er 75 jaar op moeten wachten. Het had altijd eerder gekund, maar wees blij dat het nu gebeurd is. Klaar! Jacques Gris­haver, voorzitter Nederlands Auschwitz Comité, over de excuses van de regering voor de houding in de Tweede Wereldoorlog.

9 Als we de homeopathische vermenging met andere volken niet stoppen, zal er nooit meer een Nederlander zijn. Thierry Baudet, politiek leider van FvD.

10 Dit is de laatste keer dat ik zingend op tv kom. Zanger Boudewijn de Groot vertelt in ‘De Wereld Draait Door’ dat hij vanwege faalangst stopt met zingen in het openbaar.

11 Ik denk dat er in een gezonde samenleving meer dan één stem is. Het is belangrijker dat mensen de waarheid weten. De Chinese oogarts Li Wenliang waarschuwt voor het coronavirus, waaraan hij zelf als een van de eersten in China zou sterven.

12 Ik was erg verdrietig toen mijn vader overleed, maar ik lijk in die zin ook op hem: hij ging, als baas van een meubelzaak, op papier een keer bijna failliet, was daar zeer ontdaan van, maar dat duurde hooguit één kop koffie. Daarna hoorde je hem weer fluiten. Over een groter verdriet deed hij misschien twee koppen koffie, maar dan was het toch echt wel klaar. Cabaretier Herman Finkers in de succesfilm ‘De beentjes van Sint-Hildegard’.

13 Zij heeft Zeeland besodemieterd. Commissaris van de koning in Zeeland Han Polman is woedend op staatssecretaris Barbara Visser die de provincie het opleidingscentrum voor mariniers door de neus heeft geboord.

14 Dat hij dat kan op die verbrande stokkies, is zo knap. Hij heeft een toverdoos en daar zit meer in dan we ooit hebben gedacht. Coach Jeroen Otter van de shorttrack-schaatsers over zijn pupil Sjinkie Knegt, die na een ongeluk met brandwonden weer zegeviert.

15 Kinderen krijgen op school geen les in afscheid nemen. Dat is eigenlijk heel gek. Iedereen die leeft, krijgt met verlies te maken. Filosofe Stine Jensen praat met kinderen over het verlies van een familielid.

16 Ik vloog al nooit als een kip zonder kop de wereld over, maar nu ben ik er nog alerter op dat ik met een goed verhaal moet komen. Floortje Dessing maakt reisprogramma’s.

17 Ik begrijp heel goed dat u geen vertrouwen meer in mij heeft. Ik had u, en de Kamer, veel eerder moeten meenemen in mijn twijfels. Staatssecretaris Barbara Visser van defensie beloofde Zeeland een mariniers­kazerne, terwijl ze ondertussen elders naar een locatie zocht.

18 Voor mij is dit een droom die uitkomt, geweldig dat ik de regie heb. Ballerina Igone de Jongh verlaat het Nationale Ballet en gaat met een eigen groep optreden in Carré.

19 Er wordt mij bevestigd: het is één man die verblijft in isolatie in het ziekenhuis in Tilburg. Minister Bruno Bruins krijgt in een tv-uitzending over het coronavirus een briefje in handen waarop staat dat de eerste Nederlandse patiënt is opgenomen.

20 Lieve medeburgers. Voor wie reis- en bewegingsvrijheid een zwaarbevochten recht waren, kunnen dergelijke beperkingen alleen gerechtvaardigd worden in absolute noodzaak. Ze mogen nooit lichtvaardig, en slechts op tijdelijke basis worden genomen in een democratie – maar ze zijn onmisbaar om levens te redden. Angela Merkel, bondskanselier van Duitsland en zelf kind van politiestaat DDR, heeft het zwaar om burgers nieuwe beperkingen op te leggen.

21 75 – Dat kun je wel zien dat is hij! Herman van Veen, clown en multitalent, viert zijn verjaardag met een theatertour.

22 Wat willen ze nou? Dat mensen helemáál niet meer lezen? Er lopen in Nederland vijftienjarigen rond die nauwelijks nog ondertitels begrijpen, laat staan een boek. Özcan Akyol, schrijver , legt de schuld bij de literaire wereld, ‘een elitair bolwerk dat er alles aan doet om lezen te ontmoedigen’.

23 Hoe komt het dat ambtenaren liever met Kamerleden of journalisten praten dan met hun manager? Alexandra van Huffelen, staatssecretaris van financiën, wil de waarheid op tafel over de Belastingdienst.

24 We zijn in oorlog. Niet met een andere natie, maar met een virus. De wetenschappers vertellen ons dat we nu afstand van elkaar moeten houden. De Franse president Emmanuel Macron spreekt zijn burgers toe om zich te houden aan de afspraken.

25 De hond kijkt hem aan
als de baas zit te poepen
maar nooit omgekeerd

Kees van Kooten, auteur en kwinkslager, is dol op haiku’s , piepkleine gedichtjes.

26 Tot zover … De slotwoorden van tv-presentator Matthijs van Nieuwkerk, aan het eind van zijn laatste programma ‘De wereld draait door’.

27 Zonder verbeeldingskunst kan ik niet leven en mijn vak ook niet uitoefenen. We hebben grote dromers in ons leven, die ons in hun verhalen meeslepen. Muzikant Stef Bos geniet een ongekende populariteit met zijn teksten en liedjes.

28 We zijn nu 80-plussers aan het redden die te dik zijn en gerookt hebben. Hoeveel economische schade is het redden van mensen, die anders twee jaar daarna doodgaan waard? Van programmamaker Jort Kelder hoeven ouderen geen mededogen te verwachten.

29 Veel mensen wéten niet eens wat er op 1 juli wordt herdacht. Alsof het slavernijverleden een verzinsel is; alsof mijn voorouders niet in ketenen zijn gestorven. Zanger Jeangu Macrooy vindt het pijnlijk te merken dat veel Nederlanders zich nauwelijks verdiepen in het slavernijverleden.

30 Het kabinet heeft KLM twee tot drie miljard euro in het vooruitzicht gesteld. De hele culturele sector moet het doen met driehonderd miljoen, bijna een fooi. Dit is voor mij een alarmbel. Kamerlid Jesse Klaver van GroenLinks vindt de discussie aan wie de overheid financiële steun moet geven (en hoeveel) ouderwets. KLM, Schiphol en de Rotterdamse haven: ‘alles oude economie’.

31 De meeste slachtoffers hebben het kamp door de schoorsteen verlaten. Mijn moeder was een uitzondering; haar ouders, mijn grootouders, niet. Schrijver Arnon Grunberg in de zeer indringende en misschien wel meest ijzige herdenkingsrede die sinds jaren op 4 mei in de Amsterdamse Nieuwe Kerk is gehouden.

32 En wij noemen onze zoon X Æ A-12. Tesla-baas en rijkste man ter wereld in 2020 Elon Musk en zijn vriendin Grimes hebben een zoontje gekregen met deze formule als naam. Omdat cijfers en tekens in voornamen niet toegestaan zijn, veranderde die naam na de geboorte bijna maandelijks.

33 We mochten al gewoon naar de bouwmarkt zonder mondkapjes en vanaf deze week mogen we ook weer naar het zwembad. En naar de kapper. En naar de masseur. En nog veel meer. Maar naar de kerk mogen we niet. Nee, dat gaat niet. Gooi open die kerken, nu! EO-presentator Tijs van den Brink keert zich tegen de ‘totale braafheid’ van de kerken.

34 Ik heb nu alle informatie gegeven die ik had en die ik mócht delen. Minister van defensie Ank Bijleveld wordt voor de vierde keer naar de Kamer geroepen vanwege gebrek aan informatie over het bombardement door een Nederlandse militaire missie in Hawija (Syrië) in 2015.

35 Men weet hier als geen ander dat de zee geeft en neemt. Maar de manier waarop nu zoveel jonge levens worden afgebroken, is ongekend wreed. Johan Remkes, burgemeester van Den Haag, herdenkt de vijf surfers die bij Scheveningen in zee verdronken.

36 Een bedrijf dat helemaal gaat voor de belangen van aandeelhouders, weet dat het bij een crisis niet kan aankloppen voor overheidssteun. Een bedrijf dat zorgvuldig omgaat met de belangen van werknemers, weet zich verzekerd van steun in noodgevallen. Action haalt troep uit China en keert dit jaar nog 560 miljoen uit aan aandeelhouders en topmanagers. Maar reserves om in crisis overeind te blijven, zijn er niet. Kamerlid Gert-Jan Segers (ChristenUnie) wil dat de overheid in crisistijd dit ‘roofdierkapitalisme’ voorkomt.

37 Eén van ons moet weg! Voetbalanalist Johan Derksen gooit na een ruzie bij ‘Veronica Inside’ tussen hem, Wilfred Genee en René van der Gijp een knuppel in het haantjeshok. In 2021 zit het trio er nog steeds.

38 Geel is nog geen groen en kan zomaar oranje worden. Volgens premier Mark Rutte gaat het goed met de coronabestrijding, maar normaal is de situatie nog lang niet.

39 Heel vaak heb ik gehoord: ‘O, jij bent zó veelzijdig, zo’n jong talent!’ Veelzijdig misschien, maar ik hou niet van het woord multitalent. Ik ben gewoon heel studieus. Blokfluitiste Lucie Horsch (20) wint de Nederlandse Muziekprijs.

40 Je had ook de ingewikkeldheid van de situatie kunnen uitleggen in plaats van mij in de kou te zetten. Femke Halsema, burgemeester van Amsterdam, stuurt een boze app naar de minister van veiligheid Ferd Grapperhaus na zijn kritiek op haar aanpak van de demonstratie op de Dam.

41 Ik snap niet dat de Belastingdienst zelf beoordeelt of er fouten zijn gemaakt waardoor ouders recht hebben op compensatie. Dat vind ik kwetsbaar in deze wet. SP-Kamerlid Renske Leijten wil dat staatssecretaris Van Huffelen haar wetsvoorstel in de toeslagenaffaire aanpast.

42 Ik denk dat het goed zou zijn als ook onze president eens iets langer over de Tien Geboden na zou denken. Diplomaat en politica Madeleine Albright (van Tsjechische afkomst, nu Amerikaanse) is niet erg gecharmeerd van Donald Trump.

43 31 december blijft 31 december! De Britse premier Boris Johnson houdt vast aan de brexit.

44 Ik geloof: stel je open voor wat er op je pad komt. Je weet toch niet welke dingen wel of niet doorgaan. Of anders lopen dan je ­verwacht. De mens wikt, God beschikt. ­Minister Sigrid Kaag van buitenlandse handel is ervan overtuigd dat het leven niet te plannen is.

45 Wij leven eigenlijk altijd alsof er een pandemie is: je blijft weg van airco’s, je geeft geen handen, je loopt om mensen heen die verkouden zijn. Als mijn kinderen ziek zijn, ben ik op een andere verdieping. Mijn stem is als een jaloerse echtgenoot, die altijd over mijn schouder meekijkt. Countertenor Maarten Engeltjes.

46 Alles wat ik zeg, is gebaseerd op wetenschappelijke literatuur. Ik weet inmiddels meer van het virus dan een viroloog. Maurice de Hond, opiniepeiler en datawetenschapper, voelt zich miskend.

47 Ik zou tegen Baudet hetzelfde willen zeggen als wat ik weleens tegen mijn kinderen zeg: ‘Joh, ga je mond eens spoelen’! CDA-politica Mona Keijzer heeft wel vertrouwen in eventuele samenwerking met Forum voor Democratie.

48 Opa en oma bezoeken is een recht. Corona-minister Hugo de Jonge kondigt aan dat bezoek in verpleeghuizen weer welkom is.

49 Ik juich elke versoepeling toe, dat zien wij alleen maar als een bevestiging van ons gelijk. Al gaat het ons niet om wie er gelijk heeft, maar om de waarheid. Het RIVM is heilig verklaard, maar geeft helemaal geen openheid van zaken. Wij willen Nederland redden. Activist Willem Engel voor de groep Virus Waanzin.

50 Ik vroeg me af: wat kan ik doen? Ik voelde me fit. De pijntjes en kwaaltjes zijn weg. Eind mei heb ik de knoop doorgehakt. Wij komen weer thuis. Voetballer Arjen Robben was een jaar gestopt, maar meldt zich weer bij zijn jeugdliefde, FC Groningen. Hij is alleen niet vaak fit.

51 Mondkapje gaat het eikenbos in. Daar houden de dwergen zich schuil, onder het motto ‘Small Lives Matter’. Een machinerie die onstuitbaar leek, is opeens tot stilstand gebracht. Cabaretier Freek de Jonge wil weer het podium op , met de voorstelling ‘Asociale afstand’.

52De kiezer zit niet te wachten op allerlei splinterpartijen. Dat moet vooral Henk Otten zeggen: lid van LPF, lid van Forum voor Democratie, lid van GO, lid van de Partij voor de Toekomst.

53 En dan nu aan de slag. Tot ziens, ergens in de stad. Burgemeester Jan van Zanen aan het einde van zijn installatiespeech in Den Haag.

54 Ergens lijkt het me eng om straks geen ­topsporter meer te zijn. Turner Epke ­Zonderland moet een jaar wachten op de Olympische Spelen, terwijl hij had willen ­stoppen.

55 Op het moment dat ik een Zwarte Piet tegenkom in november, trap ik hem hoogstpersoonlijk op zijn gezicht. Rapper Akwasi Ansah tijdens een grote demonstratie op de Dam.

56 Een snoesje! Een heel klein bolletje, met een heel kort staartje. Hij verstopt zich, je ziet hem bijna niet. Cabaretier Hans Dorrestijn is inmiddels ook vogelaar geworden. Hij is vooral dol op het goudhaantje.

57 Ik wil geen lijsttrekker worden. CDA-minister van financiën Wopke Hoekstra is er zo zeker van in de zomer en trekt zich terug als kandidaat: hij ziet zich meer als bestuurder dan als politicus. Maar dat verandert.

58 Die Nederlandse man is verantwoordelijk voor de hele puinhoop waarin we zitten. Het vroegere regime in mijn land gebruikte altijd vage juridische begrippen. Net als in het voorstel van die Nederlandse man. Premier Viktor Orbán van Hongarije is woest op Mark Rutte en vergelijkt hem met de communistische heersers over zijn land.

59 We gaan hier heus geen RTL Boulevard spelen. Ik zal je niet vragen met wie je naar bed gaat. Maar we mogen toch weten hoe je bent geworden wie je bent? Presentator Janine Abbring van ‘Zomergasten’ interviewt strafrechtadvocaat Inez Weski.

60 Welk rapportcijfer ik mezelf zou geven na mijn eerste seizoen? Vijfenhalf, zes? Zoiets. Voetballer Frenkie de Jong (ex-Ajax) over zijn eerste half jaar bij FC Barcelona.

61 Totaal krankjorum, gewelddadig en idioot. Historicus Maarten van Rossem gebruikt deze woorden als juryvoorzitter van de tv-quiz ‘De slimste mens’ als reactie op de vraag hoe het tweede boek van het Oude Testament heet (Exodus). Hij is er niet van gecharmeerd.

62 Ik had geen diploma, geen geld, geen baan. Met een vriendin vond ik een huisje in de Rotterdamse probleemwijk Spangen, waar ik nog steeds woon met mijn zoon Thomas. Onder de mensen. Minister Carola Schouten van landbouw, natuur en voedselkwaliteit, in het tv-programma ‘Zomergasten’.

63 Hij heeft meer dan genoeg tijd gekregen om te bewijzen dat hij de klus aankan, maar dat was hem te hoog gegrepen. Toen hij er echt moest staan, gaf hij niet thuis. Hij kan gewoonweg niet degene zijn die hij voor ons moet zijn. Het is wat het is. Voormalig first lady Michelle Obama verwijst naar Trumps falen bij de bestrijding van de corona-pandemie.

64 Zelfs ik vind het leuk en ik ben niet zo’n spelletjesmens. Presentator Philip Freriks van ‘De slimste mens’ (al zestien jaar).

65 Het vooruitzicht om hier met jou te praten, daar zou ik oceanen voor hebben overgezwommen en kruipend woestijnen voor door zijn gegaan. Schrijver/dichter Ilja Leonard Pfeijffer doet als ‘Zomergast’ presentatrice Janine Abbring bijna blozen.

66 Indammen van het virus is mogelijk als burgers afstand blijven houden, mondkapjes dragen als de anderhalve meter niet mogelijk is, en bij klachten thuisblijven. Daarnaast serieus testen, opsporen en isoleren. Dat is de verdedigingslinie, de winterdijk. Maar die is te laag en lek. En als de winterdijk het niet houdt, staat het hele land onder water. Wim Schellekens, oud-hoofdinspecteur Gezondheidszorg en Jeugd, vindt het coronabeleid veel te slap.

67 Het blijft een moeilijke puzzel. Mijn gebrek aan voldoende kraakbeen zorgt ervoor dat er klappen op de wervels komen en dat werkt weer door op mijn spieren. Atlete Dafne Schippers tobt met haar rug.

68 Hij is simpelweg niet in staat om gelukkig te zijn. Hij heeft geen interesses, behalve misschien golf en zelfverheerlijking. Het enige dat hij waarschijnlijk echt verlangt, is dat mensen van hem houden. Helaas heeft hij nooit geleerd wat liefde is. Mary Trump, nichtje van Donald Trump, schreef een onthullend boek over oom Donald en de rest van de familie.

69 Hadden we het maar met z’n tweeën gedaan. Minister Ferd Grapperhaus van justitie en veiligheid heeft spijt van zijn bruiloftsfeest, waar gasten in coronatijd te dicht bij elkaar kwamen.

70 Het gaat hier niet om een geopolitieke ­revolutie. De mensen zijn niet pro-Russisch of anti-Russisch, niet pro-Europees of anti-Europees. Het is een democratische revolutie, een poging van de mensen om hun ­eigen leider te kiezen en hun eigen lot te ­bepalen. Presidentskandidaat van Wit-Rusland Svetlana Tichanovskaja spreekt, uitgeweken naar Litouwen om arrestatie te ontlopen, een videoboodschap uit voor het Europese parlement.

71 Er komen steeds bedreigingen vanuit het buitenland. De sfeer rondom mij is dat wij het allemaal wel weten. Maar ik kan nog altijd niet naar de wc zonder dat er beveiligers voor de deur staan. Kamerlid Geert Wilders (PVV) vindt dat de Nederlandse regering ‘labbekakkerig’ met hem omgaat.

72 Dit is een heel heikele situatie. Het virus verspreidt zich door de lucht, Bob. Dat maakt het lastiger dan door aanraking. Je hoeft niets aan te raken, maar je moet inademen, en zo verspreidt het zich. Dus dat maakt het heel heikel en delicaat. Het is ook veel dodelijker dan … zelfs dan een erge griep. President Donald Trump van Amerika waarschuwt journalist Bob Woodward (bekend van het openbaren van het Watergate-schandaal) op 7 februari op tape voor het virus. Daarna blijft hij in het openbaar volhouden dat het aantal besmettingen tot nul zal dalen.

73 Ik ben al langer lid van Feyenoord dan van de VVD! Minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur) is fanatiek voetbalsupporter.

74 ‘Vive l’Europe, es lebe Europa, long live Europe!’ EU-voorzitter Ursula von der Leyen, aan het slot van haar eerste Staat van de Unie-toespraak.

75 Met zoveel collega’s naar de kerk gaan, dat is natuurlijk wel bijzonder. SGP-Kamerlid Kees van der Staaij duidt op het feit dat de Troonrede vanwege de corona-regels niet in de Ridderzaal wordt uitgesproken maar in de Grote Kerk.

76 We hebben een onwijs mooie reis achter de rug. We hebben dingen beleefd die je nooit vergeet en die ook dingen in Nederland hebben veranderd. Die koester ik samen met speelsters en de rest van de staf. Sarina Wiegman, bondscoach won met de voetbalvrouwen EK-goud (2017) en WK-zilver (2019).

77 Na de Nederlandse Spoorwegen ga ik nu achter de Deutsche Bahn aan. Ik zal niet stoppen voordat ook daar wordt ingezien dat dit het minste is wat ze kunnen doen: slachtoffers en hun nabestaanden financieel een beetje tegemoet komen. Salo Muller, oud-fysiotherapeut van Ajax, strijdt voor schadevergoedingen door de NS voor slachtoffers van de Holocaust, en met succes.

78 Alleen samen krijgen we corona. Cabaretier Arjen Lubach persifleert de tekst van Mark Rutte en Hugo de Jonge, door ‘onder controle’ weg te laten.

79 Het zou mooi zijn als de eerste schop rond 2025 de grond in gaat, zodat de eerste centrale in de jaren dertig kan worden geopend. VVD-Kamerlid Mark Harbers zegt dat de komende jaren drie tot tien nieuwe kerncentrales moeten worden gebouwd.

80 Het is in mijn ogen naast de minister-president de belangrijkste baan van Nederland. Oud-voetballer Frank de Boer over zijn nieuwe functie als bondscoach van Oranje.

81 Alleen samen krijgen we de overheid weer onder controle, ik doe niet meer mee, free the people. Zingende vlogster Famke Louise (Meijer) moest niets hebben van de corona-maatregelen, maar draaide na kennismaking met intensivist Diederik Gommers wat bij.

82 Het lukt me inmiddels om met trillende benen de trap af te komen. De Russische oppositieleider Aleksej Navalny werd in een binnenlands vliegtuig vergiftigd en uiteindelijk in een Duits ziekenhuis van de dood gered. Volgens Poetin was er sprake van een zelfmoordpoging.

83 Honderd is honderd! Staatssecretaris Ankie Broekers-Knol van justitie houdt vol dat Nederland honderd kwetsbare asielzoekers uit Griekenland zal opnemen, maar die zijn er nog steeds niet.

84 Ons gedrag is de eerste verdediging, de sleutel in deze crisis. Jaap van Dissel, directeur Centrum Infectiebestrijding RIVM en voorzitter Outbreak Management Team (OMT).

85 Wij besloten terug te keren vanuit het besef dat we niet hadden moeten gaan. Koning Willem-Alexander heeft spijt van de vakantiereis van het koninklijk gezin naar Griekenland in coronatijd.

86 De leider van Frankrijk is de weg kwijt en moet zich psychisch laten nakijken. Kijk eerst maar eens naar jezelf. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan hekelt de Franse premier vanwege diens uitlatingen over het islamisme.

87 Het zou armoedig zijn als we alles zouden weten. Ik ben blij dat er geheimen blijven. Dat is vrijheid. Als je niet meer kunt zoeken, ben je de gevangene van je eigen kennis. Sterrenkundige Heino Falcke maakte de allereerste foto van een zwart gat, een van de mysterieuze hemellichamen in het universum en het hart van sterrenstelsel M87 dat op 55 miljoen lichtjaren van de aarde staat.

88 We zijn geen vijanden. Maar laten we elkaar een kans geven. Het is tijd om de harde woorden opzij te zetten, de temperatuur te verlagen, elkaar weer te zien, weer naar elkaar te luisteren. Aankomend president Joe Biden van de Verenigde Staten roept na de heftige verkiezingsstrijd op tot eenheid in het land.

89 Scholen mogen ouders vragen een verklaring te ondertekenen waarin ze een homoseksuele levenswijze afkeuren. Ze moeten tegelijkertijd wel toezien op een veilig leefklimaat voor alle leerlingen. Onderwijsminister Arie Slob veroorzaakt felle reacties bij Kamerleden, die vinden dat het een met het ander in strijd is. Een dag later trekt Slob zijn uitspraak in.

90 Onze democratie stond op het stembiljet. De bescherming daarvan vraagt strijd en offers. Maar daarin ligt vreugde. Ik mag dan de eerste vrouw zijn in deze functie, ik ben zeker niet de laatste. Kamala Harris, (toen nog aankomend) vicepresident van Amerika.

91 Verknal het niet. We moeten donders trots zijn op onze traditie en het feit dat we de kans krijgen om dat dit jaar voort te zetten. John Schoonheim, voorzitter Stichting Carbidschieten Drenthe, roept carbidschieters in het land op om zuinig om te gaan met hun verantwoordelijkheid.

92 Als er een regio klaar is voor waterstof, dan zijn wij het wel. Voor commissaris van de koning René Paas van Groningen is waterstof het gas van de toekomst.

93 Ik heb mijzelf politiek arbeidsongeschikt verklaard, vanwege opspelende persoonlijke omstandigheden, verband houdende met goede smaak, eigendunk en arbeidsvreugde. Theo Hiddema stapt op als Kamerlid voor Forum voor Democratie.

94 Ik hoop dat Nederlandse journalisten eens tot bezinning komen. Er is geen bewijs voor racistische opvattingen. Paul Cliteur van Forum voor Democratie, geeft zijn zetel in de senaat op.

95 Ze zijn in het kabinet lange tijd veel kwader geweest op Renske Leijten (SP), Pieter Klein (RTL), Jan Kleinnijenhuis (Trouw) en mij dan op de Belastingdienst. CDA-­Kamerlid Pieter Omtzigt twittert een interessante boekje open over de toeslagenaffaire bij Financiën.

96 We hadden ze mee moeten laten denken. Scriba (secretaris) René de Reuver van de PKN vindt dat het beter was geweest verzetsmensen en hun nabestaanden te laten meepraten over de rol van de kerk in de oorlog.

97 Op een gegeven moment houdt het op. Dan wil ik stoppen. Al lijkt me een baan op Curaçao ook wel wat, of in Trinidad en Tobago. Maar de grootste kans is dat ik gewoon stop. Dick Advocaat is bezig aan zijn laatste jaar als coach bij Feyenoord.

98 Parlementariërs vertegenwoordigen mij, maar ze hebben nooit hun beleid bij een pandemie voorgelegd. Terwijl ze wel op nog nooit eerder vertoonde schaal de samenleving stilleggen. Filosoof Marli Huijer heeft haar bedenkingen.

99 Ik evalueer mezelf elke dag. Daar is een belangrijk moment voor. Als ik thuis ben, ga ik onder de douche staan, en vraag ik me af: heb ik vandaag het goede gezegd en het juiste gedaan? Burgemeester Ahmed Aboutaleb van Rotterdam.

100 Kijk, als het straks zover is, loopt er geen applaus achter mijn kist, maar wel familie, kinderen, kleinkinderen. Dirigent Jaap van Zweden viert zijn zestigste verjaardag.

Lees ook:

De oplossing van de citatenpuzzel van 2019

Het gaat niet om wat je vergeet, maar om wat je weet, bleek bij het oplossen van de citatenpuzzel van Trouw in 2019.